Ohrit dhe Maqedonisë i është dhënë një vit tjetër për të përmbushur një sërë detyrimesh dhe për të vepruar sipas rekomandimeve të vërejtura në raportet e mëparshme të Misioneve të Monitorimit Reaktiv, për të cilat ata do të duhet të paraqesin një raport në UNESCO deri më 1 shkurt të vitit të ardhshëm. Më parë, Qeveria u ngarkoi të gjithë anëtarëve të delegacionit maqedonas në Paris që së bashku të paraqesin një amendament për tërheqjen e Projektvendimit të Komitetit, i cili propozonte që rajoni të vendoset në listën e trashëgimisë së rrezikuar.
Ndërtimet pa leje në Ohër do të shemben
“Me aktivitet të koordinuar diplomatik ndërsektorial, arritëm të marrim një periudhë shtesë dhe të fillojmë zbatimin e këtyre rekomandimeve”, tha kryeministri Hristijan Mickoski.
Ai njoftoi se do të punësohet një kompani për të shembur ndërtesat e paligjshme në Ohër, veçanërisht ato që kanë leje për rindërtim dhe po shndërrohen në ndërtesa banimi.
“Kjo do të ekspozojë njerëzit e afërt me partitë nga qeveria e mëparshme që kryen abuzime të tilla”, tha kryeministri, duke shtuar: “Nuk kam nevojë t’i tregoj publikut se kush është protagonisti kryesor në atë abuzim, veçanërisht në rajonin Ohër-Strugë.”
Vendimi i projektligjit për statusin e rajonit të Ohrit tregoi se zhvillimi urban, mangësitë në planifikimin hapësinor, ndërhyrjet e papërshtatshme, eutrofikimi i liqenit, infrastruktura e madhe dhe projekte të tjera – kanë shkaktuar dëme serioze në atributet kryesore të zonës së mbrojtur, gjë që ka çuar në degradim të pakthyeshëm.
Në periudhën prej 2017-2025, kryetarë komune nga LSDM ishin Jovan Stojanovski (2017-2018) dhe Konstantin Georgieski (2018-2021), ndërsa që nga viti 2021 kryetar komune është Kiril Petsakov nga VMRO-DPMNE. Është pushteti lokal që jep leje ndërtimi dhe duhet të shembë ndërtesat pa leje.
Ky është një shans i tretë për të ruajtur këtë thesar natyror, i cili është nën sulm nga betonimi masiv, ndërtimet e paligjshme dhe mbrojtja e pamjaftueshme e liqenit dhe rrethinave të tij.
Deri më tani, ka pasur dy përpjekje për të ngritur alarmin përmes një dokumenti të projektligjit drejtuar autoriteteve maqedonase, të cilave u janë dhënë shanse shtesë për të korrigjuar anomalitë. Në pritje të përpjekjes së tretë, 39 organizata dhe një rrjet evropian me 15 organizata anëtare i paraqitën një letër Komitetit të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s duke kërkuar miratimin e vendimit të projektligjit për të përfshirë rajonin e Ohrit në Listën e Trashëgimisë Botërore në Rrezik.
Dyzet organizata nga RMV, Shqipëria dhe ndërkombëtare akuzojnë UNESCO-un: Komiteti ka tradhtuar parimet mbi të cilat është themeluar
Nga ana tjetër, dyzet organizata nga Maqedonia e Veriut, Shqipëria dhe vende të tjera evropiane kanë të shprehur publikisht shqetësimin nga në lidhje me vendimin e Komitetit të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Organizatat akuzojnë Komitetin se ka injoruar përsëri rekomandimet e ekspertëve.
“Komiteti i Trashëgimisë Botërore u informua për transformimin shqetësues të pronës më shumë se dy dekada më parë. Njëzet e dy vjet më vonë dhe pasi tre misione ngritën alarmin se Rajoni i Ohrit është de facto Trashëgimi Botërore në Rrezik, Komiteti ka vendosur përsëri të injorojë ekspertët dhe të shpërblejë shpërfilljen e Konventës me një shans tjetër”, thuhet në reagim.
Sipas tyre, koha e dhënë më parë vetëm sa inkurajoi projekte të reja shkatërruese, gjë që u konfirmua edhe nga misioni në vitin 2024.
“Nuk kemi arsye të besojmë se këtë herë do të jetë ndryshe. Ne besojmë se me këtë vendim Komiteti ka tradhtuar parimet mbi të cilat është themeluar dhe ka minuar në mënyrë aktive vetë thelbin e Konventës së Trashëgimisë Botërore”, thuhet në reagim.
Ata kërkojnë që të dy vendet “këtë herë ta trajtojnë mundësinë me përgjegjësi” dhe menjëherë të ndalojnë dhe anulojnë të gjitha projektet shkatërruese në vazhdim dhe të parealizuara.
“Jemi të tmerruar nga vendimi, por do të vazhdojmë të luftojmë për ruajtjen e Rajonit të Ohrit”, përfundon reagimi organizatave.
Kujtojmë se, Komiteti për Trashëgimi Botërore të UNESCO-s në draft–dokumentin e miratuar në kuadër të sesionit të 47-të të këtij viti kërkoi që rajoni i Ohrit të vendoset në listën e pasurive botërore dhe kulturore në rrezik. Po aty, u theksua se vazhdon degradimi i atributeve të cilët e transferuan rajonin e Ohrit si trashëgimi e mbrojtur e UNESCO-s dhe u kërkua përmbushje e vërejtjeve të misionit reaktiv monitorues nga viti i kaluar.Portalb.mk.