Në korridoret e shkollave jo gjithmonë dëgjohet zilja – nganjëherë dëgjohet heshtja e frikës. Pas buzëqeshjeve dhe shakasë nëpër klasa, shpesh fshihet bullingu ose dhuna mes bashkëmoshatarëve, që lë plagët më të thella në shpirtin e fëmijës.
Edhe pse fjala “bullying” prej kohësh është bërë pjesë e fjalorit tonë, pesha e saj e vërtetë ende nuk kuptohet mjaftueshëm seriozisht. Dhuna mes bashkëmoshatarëve nuk është një dukuri e re, por sot, në kohën e grupeve digjitale, rrjeteve sociale dhe mungesës së empatisë, pasojat e saj janë më të rënda se kurrë më parë.Ai përfshin sjellje të dhunshme që përsëriten, shkaktojnë dëm te një person tjetër dhe zakonisht kryhen nga një bashkëmoshatar ose grup bashkëmoshatarësh që nuk kanë marrëdhënie shoqërore me viktimën,” shpjegon Jana Momirovska, edukatore dhe rehabilituese speciale, si dhe këshilltare familjare sistemike.
Por dhuna mes bashkëmoshatarëve nuk përfundon në oborrin e shkollës. Sot, ajo zhvendoset aty ku fëmijët kalojnë shumicën e kohës – në internet.
Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave (2023), pothuajse të gjithë të rinjtë nga mosha 15 deri në 24 vjeç – plot 98,8% – përdorin internetin çdo ditë. Nëntë nga dhjetë të rinj e përdorin për rrjete sociale dhe mesazhe të menjëhershme – pikërisht aty ku ndodh numri më i madh i rasteve të cyberbullying-ut.
Raporti kombëtar më i fundit, i mbështetur nga UNFPA , tregon se dhuna mes bashkëmoshatarëve në Maqedoni ka arritur nivele alarmante – një në dhjetë fëmijë ka deklaruar se rregullisht përjeton bulling në shkollë, ndërsa një në gjashtë ka qenë viktimë e dhunës kibernetike.
Dhuna kibernetike dhe gjuha e urrejtjes ndjekin të rinjtë sa herë që lidhen në ndonjë platformë. Ngacmimet, poshtërimet, publikimi i fotografive pa leje, komentet fyese ose memet diskriminuese – janë vetëm disa forma të dhunës online që lënë plagë po aq të thella sa edhe ajo fizike.
Si ta njohim dhe ta parandalojmë bullingun
Bullingu shpesh dallohet nga ndryshimet në sjelljen e fëmijës – tërheqje nga shokët, rënie në mësime, nervozizëm ose shmangie e vendeve e aktiviteteve të caktuara.
Bullingu lë gjurmë të padukshme, por shumë të thella. Çdo buzëqeshje që fsheh frikë, çdo fëmijë që tërhiqet në vetvete, është një thirrje për veprim. Parandalimi fillon me dëgjim, mirëkuptim dhe mbështetje – në shtëpi, në shkollë dhe online. Është përgjegjësia jonë të mos jemi vetëm vëzhgues, por mbrojtës, të krijojmë një mjedis ku dhuna nuk ka vend dhe fëmijët mund të rriten me siguri e dinjitet.