Lajme nga vendi
Kanceri i qafës së mitrës zë vendin e katërt tek gratë në botë, tek ne sëmuren 150 gra çdo vit
Kanceri i qafës së mitrës është kanceri i katërt më i shpeshtë tek femrat, me mbi 600.000 raste të reja në mbarë botën. Në vendin tonë, mesatarisht çdo vit sëmuren 150 gra dhe 20 gra humbin betejën me këtë sëmundje. Vetëm me një qasje gjithëpërfshirëse për parandalimin, shqyrtimin dhe trajtimin mund t’i japë fund kancerit të qafës së mitrës si një problem i shëndetit publik në vetëm disa breza.
Siç sqaron për MIA-n përfaqësuesja speciale e OBSH-së për Maqedoninë e Veriut dhe shefe e Zyrës së OBSH-së në Shkup, Dr. Ane Johansen, shkaktar primar i kancerit të qafës së mitrës është virusi human papilloma (HPV). Bëhet fjalë, siç thotë ai, për një infeksion tepër ngjitës që transmetohet nëpërmjet kontaktit seksual ose kontaktit lëkurë me lëkurë.
“HPV është një virus jashtëzakonisht i zakonshëm – 80 për qind e femrave dhe meshkujve seksualisht aktivë e marrin atë në një moment të jetës së tyre. Infeksioni i vazhdueshëm me një lloj HPV me rrezik të lartë mund të çojë në ndryshime anormale në qelizat e qafës së mitrës. Këto ndryshime quhen lezione parakanceroze. Nëse nuk shërohen ose hiqen, ato mund të zhvillohen në kancer. Zakonisht duhen vite që këto lezione të zhvillohen në kancer të qafës së mitrës”, thotë Dr. Johansen.
Siç thekson ajo, faktorët e rrezikut përfshijnë moshën e shtatzënisë së parë, tre ose më shumë shtatzëni të plota, pirjen e duhanit, dobësimin e sistemit imunitar, infeksionin HIV ose praninë e infeksioneve të tjera seksualisht të transmetueshme.
Simptomat e kancerit të qafës së mitrës në fazën e hershme përfshijnë gjakderdhje të parregullt midis cikleve menstruale ose pas menopauzës, rritje të sekrecioneve vaginale me erë të keqe, gjakderdhje vaginale pas marrëdhënies seksuale, dhimbje legeni ose dhimbje gjatë marrëdhënies seksuale.
Simptomat e kancerit të avancuar të qafës së mitrës përfshijnë dhimbje të vazhdueshme në shpinë, këmbë ose legen, humbje peshe, lodhje, humbje oreksi, sekrecion me erë të pakëndshme dhe dhimbje vaginale si dhe ënjtje të këmbës ose të dy gjymtyrëve të poshtme.
Karcinomi i qafës së mitrës zhvillohet më shpesh tek gratë e moshës 20 deri në 45 vjeç.
Përfaqësuesja Speciale i OBSH-së për Maqedoninë e Veriut thotë se kanceri i qafës së mitrës është një nga llojet më të zakonshme të kancerit që prek gratë, me rreth 69,000 raste dhe 30,000 vdekje të regjistruara çdo vit në Rajonin Evropian të OBSH-së.
Ajo shton se sëmundja ka më shumë shanse të zhvillohet tek gratë e moshës 20 deri në 45 vjeç dhe incidenca është më e lartë në vendet që nuk kanë programe efektive të organizuara të depistimit të kancerit të qafës së mitrës.
Sipas të dhënave të Institutit të Shëndetit Publik të Republika e Maqedonisë së Veriut, gjatë vitit 2021, në vend janë regjistruar 179 raste të reja me kancer të qafës së mitrës, gjegjësisht 5,5 për qind të totalit të rasteve të regjistruara me kancer në vend, ndërsa incidenca është 19,34/100,000 femra.
Sipas ndarjes së dhjetë lokalizimeve primare më të shpeshta të kancerit tek gratë në vendin tonë për vitin 2021, kanceri i qafës së mitrës është në vendin e gjashtë dhe kanceri i gjirit në vendin e parë.
Në vitin 2020, kishte rreth 604,000 raste të kancerit të qafës së mitrës dhe 342,000 vdekje për shkak të tij në mbarë botën.
Nga Ministria e Shëndetësisë, për MIA-n informojnë se në vendin tonë mesatarisht çdo vit nga kanceri i qafës së mitrës sëmuren 150 gra, ndërsa 20 gra e humbin betejën me këtë sëmundje.
Në kuadër të muajit të ndërgjegjësimit për kancerin e qafës së mitrës, mesazhet kryesore që u përcollën janë informimi dhe edukimi i detyrueshëm i grave për kancerin e qafës së mitrës, ekzaminimi depistues dhe vaksinimi me dy doza të vaksinës HPV.
“Mesazhet janë të qarta – informohuni. Mësoni faktet rreth kancerit të qafës së mitrës dhe papillomavirusit njerëzor (HPV) që e shkakton atë. Ndihmoni të edukoni edhe gratë e tjera në jetën tuaj. Bëni një analizë depistimi. Depistimi i kancerit të qafës së mitrës zakonisht fillon në moshën 30 vjeç dhe përsëritet periodikisht. Vaksinohuni. Vaksina e HPV-së jepet në dy doza që duhet të fillojnë kur vajza është nga 9 deri në 14 vjeç. Në Maqedoninë e Veriut vetëm vajzat mbi moshën 12 vjeçare vaksinohen me vaksinën kundër HPV-së, duke i dhënë dy doza të vaksinës, me një interval prej gjashtë muajsh”, citon për MIA-n Dr. Johansen.
Përfaqësuesja speciale e OBSH-së për Maqedoninë e Veriut siguron se kur diagnostikohet, kanceri i qafës së mitrës është një nga format më të suksesshme të kancerit të shërueshme, nëse zbulohet herët dhe menaxhohet në mënyrë efektive. Karcinomi i diagnostikuar në fazat e vona mund të trajtohet gjithashtu me trajtimin e duhur dhe kujdesin paliativ.
Përveç parandalimit përmes vaksinimit HPV, lezionet prekanceroze mund të zbulohen lehtësisht përmes depistimit përpara se të shndërrohen në karcinom.
Vaksina HPV është pothuajse 100 për qind efektive në parandalimin e shumicës së infeksioneve HPV që mund të rezultojnë në kushte prekanceroze dhe kanceroze.
“Kur zbulohen, lezionet prekanceroze mund të trajtohen dhe kanceri mund të shmanget. Programet e depistimit mund të zbulojnë gjithashtu kancerin në një fazë të hershme kur mjekimi ka më shumë potencial për shërim. Futja më gjerësisht e vaksinës HPV, e kombinuar me kontrollin e organizuar për kancerin e qafës së mitrës, ka potencialin të shpëtojë shumë jetë, veçanërisht në mesin e grave më të reja”, shton Dr. Johansen.
Siç shpjegon ajo, trajtimet kryesore për kancerin e qafës së mitrës janë kirurgjia, radioterapia dhe kimioterapia, të cilat mund të çojnë në probleme shëndetësore afatgjata, përfshirë infertilitetin.
Doktor Johansen thekson se programet e organizuara të depistimit mundësojnë zbulimin e lezioneve prekanceroze, të cilat nëse trajtohen në mënyrë korrekte mund të parandalojnë zhvillimin e kancerit invaziv.
Ministria e Shëndetësisë organizon depistim për zbulimin e hershëm dhe fushata ndërgjegjësimi
Ministria e Shëndetësisë, për MIA-n bën të ditur se janë duke organizuar depistim për zbulimin e hershëm të kancerit të qafës së mitrës. Për caktimin e ekzaminimit parandalues për zbulimin e hershëm të kancerit të qafës së mitrës, siç citon Ministria, është në dispozicion ueb platforma “https://skrining.zdravstvo.gov.mk/”.
Citohet se për vitin aktual 2023 vazhdon kontrolli i organizuar për femrat e moshës 21 deri në 59 vjeç që nuk kanë bërë Pap test në tre vitet e fundit. Vizita mjekësore për gratë e kësaj moshe, si pjesë e depistimit, është falas.
“Ministria e Shëndetësisë është e fokusuar në përmirësimin e shëndetit të grave dhe për këtë qëllim po realizohet një fushatë e vazhdueshme për promovimin dhe ndërgjegjësimin për këtë sëmundje, me qëllim zbulimin e hershëm, i cili mund të shpëtojë jetë. Për këtë qëllim kryhet depistimi për zbulimin e hershëm të kancerit të qafës së mitrës, me vizita mjekësore falas dhe Pap test pranë gjinekologut të familjes për gratë e moshës 21 deri në 59 vjeçare, të cilat nuk kanë bërë një ekzaminim të tillë në tre vitet e fundit”, bëjnë të ditur nga Ministria.
Ata bëjnë të ditur se me një kontroll të organizuar vitin e kaluar janë mbuluar femrat e moshës 36 deri në 45 vjeç, të cilat nuk kishin bërë Pap test në tre vitet e fundit.
“Ueb platforma screening.mk lidhet drejtpërdrejt me sistemin “Termini im” dhe gjinekologu familjar menjëherë merr informacion për pacientët e regjistruar dhe i informon ata se në cilën datë dhe orë është caktuar vizita mjekësore. Sipas orarit të parashikuar në planin për Pap testin, gjinekologu i familjes i informon femrat duke i informuar për datën dhe orën e saktë se kur duhet bërë Pap testi. Po ashtu, mjekët obstetër-gjinekologë mund t’i regjistrojnë pacientët e kësaj moshe dhe t’i thërrasin sipas planit dhe orarit”, citojnë për MIA-n nga Ministria.
Siç sqarojnë ata, nga prilli i vitit 2022 deri në fund të vitit të kaluar, gjithsej 17.204 pacientë kanë përdorur platformën e internetit, nga të cilët 12.194 pacientë kanë kryer Pap test.
Ndryshe, në buxhetin për vitin 2023 janë paraparë 23.570.000 denarë për Programin për zbulimin e hershëm të sëmundjeve malinje.
Lajme nga vendi
Mickoski: Për të kryer reformat në vend nevojitet një administratë publike përgjegjëse dhe profesionale
Kryeministri i RMV-së, Hristijan Mickoski ka kërkuar një administratë publike të përgjegjëse dhe profesionale në mënyrë që kryhen reformat në vend.
“Pa një administratë publike të fuqishme, profesionale, përgjegjëse dhe të respektuar, nuk ka as shtet, as reforma, as demokraci të vërtetë. Urime festa për punën tuaj, për përkushtimin tuaj, për qëndrueshmërinë tuaj, ndonjëherë edhe në kushte të vështira dhe dekurajuese”, thotë Kryetari i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski, në ngjarjen e sotme me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Administratës Publike.
Mickoski theksoi se dita e sotme nuk është vetëm një formalitet, por një thirrje për reforma dhe, më në fund, kapërcim të sëmundjeve që prej shumë kohësh e gërryejnë administratën publike.
“Por dita e sotme nuk është vetëm një formalitet. Ajo është edhe një thirrje. Thirrje për një kthesë. Thirrje për reformë. Thirrje për t’i tejkaluar përfundimisht sëmundjet që prej shumë kohësh e gërryejnë administratën publike dhe për të cilat duhet të jemi të vetëdijshëm: partizimi, nepotizmi, joefikasiteti, klientelizmi”, tha Mickoski.
Mickoski shtoi se erdhi koha për ndryshim. Ndryshim të vërtetë.
“Po i ndërtojmë themelet e ndryshimeve. Për kohën tënde që po vjen. Për një kohë në të cilën dija dhe puna do të jenë më të rëndësishme se libreza partiake. Për një kohë në të cilën institucioni do t’i shërbejë qytetarit, e jo qytetari institucionit. Për një kohë në të cilën profesionalizmi do të jetë standard, e jo përjashtim. Për një kohë në të cilën nëpunësi do të jetë krenar që është pjesë e administratës publike, ndërsa qytetari do të dijë se do të marrë shërbim me respekt, në mënyrë efikase dhe digjitale”, tha Kryeministri.
Kryeministri Mickoski theksoi se gjatë vitit të kaluar ka filluar aksioni “Të gjithë së bashku për një administratë publike profesionale dhe cilësore”, i cili paraqet bazë për transparencë dhe shumë projekte të tjera.
“Në këto 12 muaj, nuk kemi premtuar – por kemi punuar. E kemi nisur aksionin “Të gjithë së bashku për një administratë publike profesionale dhe cilësore”, si bazë për një proces transparent dhe të qëndrueshëm të konsultimeve gjatë hartimit të ligjeve.
Nën ndikimin e një mase ajrore të ngrohtë nga jugu, nga nesër (e mërkurë) deri të premten në gjithë vendin do të mbizotërojë mot shumë i nxehtë, njoftoi Drejtoria për Punë Hidrometeorologjike (DPHM). Temperaturat ditore do të tejkalojnë 30°C, ndërsa në disa vende pritet të arrijnë edhe mbi 40 gradë.
Përveç temperaturave të larta, vlera e indeksit UV do të jetë 9 – që paraqet një nivel shumë të lartë dhe sjell rrezik serioz për shëndetin në rast të ekspozimit të drejtpërdrejtë në diell. Qytetarëve u këshillohet të shmangin qëndrimin jashtë në periudhën nga ora 11 deri në 17, të veshin rroba të lehta dhe të konsumojnë më shumë lëngje.
Sipas parashikimeve, të premten pasdite dhe në mbrëmje pritet të ketë paraqitje lokale të motit të paqëndrueshëm – me reshje shiu dhe bubullima. Nga fundjava pritet një freskim i lehtë me ulje të temperaturave dhe erë veriore mesatare deri e fuqishme.
Në Shkup nesër moti do të jetë me diell dhe shumë i nxehtë, me erë të lehtë nga drejtimi verior. Temperatura maksimale ditore do të arrijë deri në 39°C.
Lajme nga vendi
Minçev: Ligji për Përfaqësim të Drejtë do t’i dërgohet Komisionit së Venecias, punësimi do të bazohet në kompetencë
Ministri i Administratës Publike, Goran Minçev tha se Ligji për përfaqësim të drejtë do të shqyrtohet sot në një seancë qeveritare, pas së cilës do t’i dërgohet Komisionit të Venecias, dhe më pas do të hyjë në procedurë parlamentare.
Në përgjigje të pyetjes së një gazetari në lidhje me punësimin sipas këtij ligji, Minçev theksoi se qëllimi është që punësimi të bazohet në kompetencë dhe cilësi.
“Ky ligj për përfaqësim të drejtë, i cili duhet të them se është një kategori kushtetuese që rrjedh nga Marrëveshja Kornizë e Ohrit, u përgatit nga një grup ekspertësh në Qeveri. Ligji do të shqyrtohet sot në një seancë qeveritare dhe do t’i përcillet Komisionit të Venedikut. Ajo që është e rëndësishme në lidhje me këtë ligj është se punësimi do të bazohet në kompetencë, cilësi dhe profesionalizëm.
Balancuesi është shfuqizuar nga Gjykata Kushtetuese dhe për këtë arsye motivi ishte që ky ligj të bëhej nga një grup ekspertësh kushtetues. Modeli i përfaqësimit të drejtë do të rregullohet me akte nënligjore, por pas çdo vërejtjeje të mëparshme nga Komisioni i Venecias”, deklaroi Minçev.
Bashkimi Demokratik për Integrim ka reaguar ashpër ndaj projektligjit të propozuar për përfaqësim të drejtë. Nga BDI thonë se ligji synon të zëvendësojë Balancuesin, një instrument ligjor dhe detyrues për pasqyrimin e realitetit demografik në institucionet publike, me një strukturë të paqartë, joefektive dhe politikisht sterile, siç është një “organ koordinues”.
Mickoski: Për të kryer reformat në vend nevojitet një administratë publike përgjegjëse dhe profesionale
Temperatura deri në 40 gradë, nga nesër valë e të nxehtit me indeks UV 9
Minçev: Ligji për Përfaqësim të Drejtë do t’i dërgohet Komisionit së Venecias, punësimi do të bazohet në kompetencë
Zyra e Avokatit të Popullit në Tetovë sot do të jetë e hapur
Nesër në Maqedoni do të shpallet gjendje krize në energjetikë, nga 1 shtatori hyjnë në fuqi masat për kursim
Kovaçevski paralajmëroi drejtor të ri të Drejtorisë për Zbatimin e Sanksioneve
Visar Ganiu ua uron Kurban Bajramin: Ju uroj që kjo festë e shenjtë t’ju sjellë paqe në zemër | VIDEO
Aksident tragjik në autostradën Tetovë – Gostivar, humb jetën një grua 33 vjeçare | VIDEO
Shkup, panairi i patundshmërive të Dubait! Citi Casa rikthehet në hapësirat e COWORK21 më 31 maj dhe 1 qershor
-
Lajme nga vendi3 years ago
Zyra e Avokatit të Popullit në Tetovë sot do të jetë e hapur
-
Lajme nga vendi3 years ago
Nesër në Maqedoni do të shpallet gjendje krize në energjetikë, nga 1 shtatori hyjnë në fuqi masat për kursim
-
Lajme nga vendi2 years ago
Kovaçevski paralajmëroi drejtor të ri të Drejtorisë për Zbatimin e Sanksioneve