Lajme nga vendi
Ekspansioni alarmant i shtatzënave adoleshente!

28 Shtatori është Dita Ndërkombëtare e Abortit, e cila ka si qëllim të promovojë të drejtat riprodhuese dhe të sensibilizojë për nevojën e aksesit të sigurt në shërbimet e abortit. Kjo ditë shërben gjithashtu për të nënvizuar rëndësinë e edukimit dhe informimit për mbrojtjen riprodhuese, veçanërisht për gratë dhe vajzat në mbarë botën. Ndërkohë, në Maqedoninë e Veriut në këtë ditë shqetësuese është rritja e numrit të adoleshenteve shtatzëna, një fenomen që tregon nevojën urgjente për edukim dhe mbështetje për të rinjtë, për të siguruar që ata të kenë informacionin dhe burimet e nevojshme për të marrë vendime të informuara për shëndetin e tyre riprodhues.
Për këtë, gazeta KOHA bisedoi me gjinekologen specialiste të “Natal Medica”, Edita Iseni, e cila informoi se numri i adoleshenteve shtatëzëna, pasqyron dështimin e institucioneve për të ofruar informacione për edukimin seksual dhe qasje në kontraceptivë, duke rezultuar në kosto të larta individuale dhe sociale. “Fatkeqësisht numri i adoleshenteve shtatzëna është në rritje. Shtatzënia në adoleshencë ka një kosto të lartë, si nga ana individuale, ashtu edhe nga aspekti social më i gjerë. Për mua,shkalla e lartë e abortit tek adoleshentët reflekton dështimin për të edukuar dhe trajnuar të rinjtë për jetën seksuale për të përdorur kontracepcionin modern dhe efektiv nga ana e shtetit në planifikimin e prioriteteve edukative”, theksoi Iseni, duke u bërë thirrje atyre të marrin kurajo dhe të vizitojnë një gjinekolog, qoftë vetëm për këshilla.
Gjinekologia na informon se aborti tek vajzat nën moshën 18 vjeç ka pasoja të pakthyeshme psikike, ndërsa pasojat shëndetësore përfshijnë faktin se ata nuk janë ende fizikisht gati për shtatzëni dhe lindje, e veçanërisht aborti,gjë që çon në komplikime serioze. “Nëse duhet të potencohet mosha,sigurt se mosha nën 18 vjeç është ajo më e rrezikuara. Aborti ka edhe pasoja shëndetësore. Nga pikëpamja psikologjike dallohen depresioni, ndjenja e fajit, sindroma psikologjike pas abortit dhe deri te vetëvrasja. Nga ana fizike vërehen infeksione të ndryshme, dëmtime të mitrës që mund të shkaktojnë probleme gjatë ngjizjes së fëmijëve në të ardhmen, por edhe gjakderdhje që mund të ketë një përfundim fatal”, informoi Iseni.
Për fund, Iseni u bëri thirrje institucioneve përkatëse të ju përkushtohen të rinjve në informimin e edukimit të tyre seksual, sepse sipas saj me këtë ne do kemi një rini të shëndoshë me pasardhës të shëndoshë.
Nga ana tjetër, aktivistja e grave, Rita Beadini deklaroi për gazetën KOHA se ligji për abort në vend është mjaftë i avancuar, por mungesa e gjinekologëve dhe informacionit për mbrojtjen riprodhuese rrit numrin e shtatzënive të paplanifikuara.
“Ligji për abort në Maqedoni është goxha progresiv, lejon madje edhe abortin me medikamente. Problemet në përgjithësi janë në terren, si mungesa e gjinekologëve në rajone të caktuara, gra të cilat nuk kanë gjinekolog amë ndikojnë në gjendjen aktuale të grave në Maqedoni. Besoj që pak bëhet për prevenim të shtatzënive të paplanifikuara, në mënyrë që të mos vijë deri te aborti, sidomos te vajzat e moshave të reja. Normalisht, ofrimi i metodave të mbrojtjes falas duhet të jetë një nga preokupimet e Qeverisë, në mënyrë që të ulet numri i shtatzënive të paplanifikuara”, tha ajo.
Ajo shtoi se duke marrë parasysh numrin e lartë të adoleshenteve që abortojnë, lënda e edukimit seksual nëpër shkolla është i domosdoshëm. “Edukimi është mënyra më e mirë për prevenim të shtatzanive të paplanifikuara, në mënyrë të mos vijë puna deri te aborti. Kur gratë dhe burrat do të kenë qasje në informacion, të njëjtët do t’i kenë në dispozicion mjetet e nevojshme për prevenim të këtyre situatave. Edukimi seksual nëpër shkolla tashmë është i patjetërsueshëm, meqë numri i të miturave që lindin dhe abortojnë fëmijë në vend është goxha i lartë”, theksoi Behadini. Ndryshe, nga kumtesa e fundit e HERA-s thuhet se një përqindje e konsiderueshme, posaçërisht e djemve të moshës 15-vjeçare tashmë kanë pasur përvojë seksuale, ndërsa marrëdhënia e mbrojtur seksuale është praktikë vetëm tek 20 për qind e vajzave dhe 62 për qind e djemve mes popullatës shqiptare, përkatësisht 64 për qind e djemve dhe 52 për qind e vajzave mes popullatës maqedonase. Nga çiftet e reja deri 29 vjeç, vetëm 12.8 për qind shfrytëzojnë mjet modern kontraceptiv. Si pasojë, shkalla e shtatzënisë së paplanifikuar në adoleshencë është pothuajse tre herë më e lartë se mesatarja e Bashkimit Evropian. (koha.mk)
Lajme nga vendi
Me 20 milionë euro do të rindërtohet Salla Universale në Shkup! Do të ketë 1,200 ulëse, për përdorim do të lëshohet në vitin 2028

Salla e re Universale do ta ruajë formën ekzistuese me qëllim respektimin e kujtesës kolektive, do të ketë një kapacitet prej 1.200 ulëse, ndërsa do të pajiset me akustikë të re hapësinore dhe sisteme bashkëkohore tekniko-teknologjike, theksoi ministri i Kulturës dhe Turizmit, Zoran Lutkov, pas prezantimit të sotëm të zgjidhjes pamore të këtij objekti kult për shkupjanët.
“Sot, publikut të Maqedonisë së Veriut iu prezantua zgjidhja vizuale për Sallën e re Universale – një strukturë moderne dhe funksionale që do të rikthejë rëndësinë e këtij lokacioni kult dhe do t’i japë energji të re skenës kulturore në Shkup. Projekti, i cili u mor përsipër nga Qyteti i Shkupit, është ruajtur në pjesën e zgjidhjes konceptuale arkitekturore. Ndryshimet u bënë në pjesën e elementeve konstruktive, në përputhje me udhëzimet nga studimet shtesë të kërkuara nga Ministria e Kulturës dhe Turizmit, ndërsa ishin të domosdoshme pas djegies së objektit”, tha ministri Lutkov.
Me këtë rast, ai informoi se është përpunuar një akustikë e re hapësinore, e cila përfshin sisteme tekniko-teknologjike – HVAC, teknikë dhe mekanikë skenike, ndriçim LED, si dhe instalime audio-video dhe elektrike.
Ai theksoi se pret që në fillim të tetorit të përfundojnë edhe procedurat për përzgjedhjen e realizuesit dhe mbikëqyrësit, me ç’rast, siç u shpreh, do të krijohen kushtet për fillimin e ndërtimit të Sallës Universale sipas sistemit “çelës në dorë”. Është planifikuar që ndërtimi pritet të përfundojë deri në fund të vitit 2027.
“Me ç’rast, në vitin 2028 do të jemi të gatshëm të fillojmë me realizimin e programit për projektin “Shkupi – Kryeqyteti Evropian i Kulturës 2028”. Investimi sipas llogaritjes do të kushtojë 20 milionë euro. Kjo nuk është vetëm një ndërtesë – kjo është një investim në kulturën, identitetin dhe të ardhmen e Shkupit. Salla Universale do të bëhet një simbol modern i shkëmbimit kulturor, kreativitetit dhe bashkësisë, e qasshme për të gjithë qytetarët”, theksoi Lutkov pas brifingut të sotëm me gazetarët.
Për rindërtimin dhe adaptimin e objektit që është simbol i qytetit dhe i dedikuar për ngjarje të ndryshme, foli projektuesi Bujar Muça. Ndër të tjera, ai sqaroi se është ruajtur koncepti i sallës së spektatorëve – dispozita e blloqeve, hyrjeve dhe daljeve.
“Është zvogëluar numri i radhëve për të rritur komoditetin e publikut dhe për të përmbushur parametrat e sigurisë në rast evakuimi dhe mbrojtje nga zjarri. Janë paraparë rreth 1.200 ulëse, në vend të 1.500 sa kishte më parë salla”, shtoi ai.
Me këtë rast, ai njoftoi edhe një lajm të mirë për regjisorët, duke theksuar se në Sallën Universale do të mbahen premiera, ndërsa me akustikën e përmirësuar, objekti nuk do t’i pengojë banorët përreth.
Në pyetjen e gazetarëve, ministri Lutkov deklaroi se pas përfundimit të projektit, Salla Universale do të kthehet nën kompetenca të Qytetit të Shkupit.
Lajme nga vendi
Lokalet/ Rekord kandidatësh për kryetar të komunave dhe këshillave komunalë

312 kandidatë janë paraqitur për të garuar për kryetar të 80 komunave dhe Qytetit të Shkupit në kuadër të zgjedhjeve lokale, të cilat do të mbahen më 19 tetor të këtij viti. Nga ana tjetër, në komisionet zgjedhore janë dorëzuar 575 lista të kandidatëve për këshilltarë. Megjithatë, lista nuk është përfundimtare, pasi ka filluar procesi i verifikimit i cili do të zgjatë deri më 20 shtator kur do të dihet se cilët nga kandidatët i plotësojnë kushtet për të garuar. Interesim më të madh ka për Qytetin e Shkupit. Gjithsej janë paraqitur 18 kandidatë dhe 20 lista për këshilltarë, ndërsa gara më serioze pritet të jetë tradicionalisht mes kandidatëve të VMRO-DPMNE-së dhe LSDM-së, Orce Gjorgjievskit dhe Kaja Shukovës.
9 kandidatë janë paraqitur për Komunën e Strugës, ku përballja më serioze pritet të jetë mes kandidatit të pavarur që po mbështetet edhe nga koalicioni VLEN, Mendi Qyra dhe kandidatit të Aleancës Kombëtare për Integrim, Arsim Dalipi. Ndërsa 9 kandidatë, gjithashtu janë paraqitur edhe për Prilepin. Në Kumanovë janë paraqitur 8 kandidatë, ndërsa gara kryesore pritet të zhvillohet mes Maksim Dimitrievskit të ZNAM-it dhe Martin Kostovskit të LSDM-së. Nga 8 kandidatë gjithashtu janë paraqitur edhe për Manasitirin dhe Shuto Orizaren. Nga 7 kandidatë për Kisella Vodën, Gazi Babën dhe Dollnenin.
Për Tetovën janë paraqitur 6 kandidatë, ndërsa gara më serioze pritet të zhvillohet mes Bilall Kasamit të VLEN-it dhe Bajram Rexhepit të AKI-së. Po aq kandidatë janë paraqitur edhe për Novacin, Aerodromin dhe Koçanin. Nga 5 kandidatë për Karposhin, Debërcën, Demir Hisarin, Demir Kapinë dhe Gjevgjelinë.
Në 15 komuna të vendit, janë paraqitur nga 4 kandidatë. Në Gostivar përballë Valbon Limanit të AKI-së do të jenë Sebaedin Dauti nga VLEN, Darko Grujoski nga e Majta dhe Visar Ademi si kandidat i pavarur. Në Kërçovë kryetari i deritanishëm Fatmir Dehari do të përballet me Fatmir Limanin e VLEN-it, ndërsa kandidaturë kanë paraqitur edhe Aleksandar Jovanovski nga VMRO-DPMNE dhe Shkodran Alili kandidat i pavarur. 4 kandidatë do të ketë edhe në Saraj, krahas përballjes së Blerant Ramadanit nga AKI dhe Muhamet Elmazit nga VLEN, janë paraqitur për të garuar edhe Tenzi Beluli nga partia Demokratët dhe kandidati i pavarur Remzi Mamuti.
Për 24 komuna të vendit janë paraqitur nga 3 kandidatë. Ndër garat më të ashpra që pritet të jenë në këto zgjedhje është për Çairin, ku në duelin midis Izet Mexhiti nga VLEN-it dhe Bujar Osmani nga AKI-së, ka shprehur interesim të përfshihet edhe Ico Kolevski nga Partia e Punëtorëve. Në Haraçinë, përballja serioze pritet të zhvillohet mes Daut Beqirit të koalicionit VLEN dhe Skender Isufit nga AKI, ndërsa do të garojë si kandidat i pavarur edhe Fekri Bakiu. Dibrën, VLEN e synon me Fisnik Melën, ndërsa AKI me Ilirijan Fetahun, ndërsa në garë është paraqitur edhe Ramadan Imeri si kandidat i pavarur. Azem Sadiku është kandidat i pavarur për edhe një mandat për Studeniçanin, ndërsa përballë do të ketë kandidatin e VLEN-it, Sedat Bislimin dhe atë të AKI-së, Ejup Abazi.
Në 22 komuna të vendit janë paraqitur nga vetëm 2 kandidatë. Erkan Arifi nën logon e AKI-së do të kërkojë edhe një mandat në Likovë, ndërsa kundërshtar do ta ketë Nexhmedin Sadikin nga VLEN. Gjithashtu edhe në Zhelinë Blerim Sejdiu do të garojë për të ruajtur pozitën e kryetarit, ndërsa përballë do ta ketë Emir Sulejmanin nga AKI. Në Bogovinë, Feti Abazi nga VLEN, forcat do t’i matë me Besnik Emshiun nga AKI, ndërsa në Tearcë Daut Emshiu nga VLEN do të ketë përballë Nazim Taipin nga AKI./alsat.mk/
Lajme nga vendi
Toshkovski: Do të ketë kallëzime për çdo krim ekologjik që dëshmohet

Ministri i Brendshëm, Pançe Toshkovski, njoftoi se MPB po merr masa si pjesë e një hetimi për krimin mjedisor. Ai konfirmoi se katër persona janë thirrur për intervistë informative, ndërsa disa prej tyre janë nën masa të propozuara nga prokurori publik.
“Jemi vigjilentë, jemi të pranishëm, MPB po ndërmerr të gjitha veprimet e nevojshme. Do të ngrihen akuza përkatëse kundër kujtdo që ka prova për pjesëmarrje në këtë lloj krimi. Qytetarët meritojnë një Maqedoni të sigurt dhe të pastër”, tha Toshkovski.
Ai theksoi se hetimi do të shkojë “sa më thellë të jetë e mundur” dhe u bëri thirrje të gjitha institucioneve, veçanërisht Ministrisë së Mjedisit, të përfshihen në marrjen e masave.
Sipas tij, problemi është rezultat i dekadave të mosfunksionimit të institucioneve, të menaxhuara nga staf joadekuat dhe pa respekt për standardet profesionale.
-
Lajme nga vendi3 years ago
Zyra e Avokatit të Popullit në Tetovë sot do të jetë e hapur
-
Lajme nga vendi3 years ago
Nesër në Maqedoni do të shpallet gjendje krize në energjetikë, nga 1 shtatori hyjnë në fuqi masat për kursim
-
Lajme nga vendi3 years ago
Kovaçevski paralajmëroi drejtor të ri të Drejtorisë për Zbatimin e Sanksioneve