Thirrjet raciste në terrenet sportive në Republikën e Maqedonisë së Veriut vazhdojnë të përsëriten. Rasti i fundit u regjistrua në Kavadar në ndeshjen futbollistike Pelisteri – Shkupi. Njëjtë sikur një muaj më parë në Kumanovë edhe në Kavadar u dëgjua refreni i njohur tashmë “le ta kuptojnë shqiptarët e mallkuar, emri maqedonas nuk do të zhduket”, shkruan Portalb.mk.

Nga Federata e Futbollit të Maqedonisë së Veriut për rastin në fjalë kanë dalur me reagim.

“Pas raportit të delegatit të ndeshjes KF Pelister – KF Shkupi, Komisioni për ndeshjet e FFM-së e ka dërguar KF Pelister në Komisionin Disiplinor për procedurë të mëtejshme. Raporti ka të bëjë me brohoritje fyese nga disa tifozë në ndeshjen Pelister – Shkupi, të luajtur në kuadër të raundit të 3-të të Ligës së Parë të Futbollit të Maqedonisë së Veriut,” thuhet në kumtesën e FFM-së.

Portalb kërkoi qëndrim edhe nga Ministria e Punëve të Brendshme për këtë inicident të radhës.

Advertisement

Për këtë akt, deri më tani nuk ka pasur ndonjë reagim publik nga funksionarët, siç kishte për rastin kur në ndeshjen e parakualifikimeve për Kampionatin Botëror të basketbollit mes Maqedonisë së Veriut dhe Rumanisë në Kumanovë. Ky rast ende nuk është zbardhur.

Kujtojmë se i pari i kuvendit të Maqedonisë së Veriut, Afrim Gashi dje i porositi institucionet kompetentet që t’i dënojnë përgjegjësit e shpërndarjes së urrejtjes.

“Institucionet duhet t’i gjejnë fajtorët dhe t’i dënojnë. Le ta dinë njerëzit se nuk mund të ketë thirrje të tilla, sepse siç e pamë shkaktuan shqetësime në publik”, tha Gashi duke komentuar vonimin e institucioneve në gjetjen e fajtorëve të cilët kënduan këngë raciste në tribunat e sallës sportive në Kumanovë.

Kujtojmë se, mosreagimi adekuat i MPB, prokurorisë dhe lëndëve të pakta me aktgjykim në gjykatë, e ushqejnë edhe më shumë gjuhën e urrejtjes. Këtë e vërtetuan edhe eskspertët e komunikimit politik si dhe organizatat që merren me gjuhën e urrejtjes në analizën e Portalb.mk rreth temës në fjalë.

Kronologjia e reagimit institucional

Më 3 gusht 2025, në ndeshjen e parakualifikimeve për Kampionatin Botëror të basketbollit mes Maqedonisë së Veriut dhe Rumanisë në Kumanovë, u dëgjuan brohoritje me tone fyese ndaj shqiptarëve si “Le ta kuptojnë shqiptarët e mallkuar, emri maqedonas nuk do të zhduket, Maqedoni e pastër, e pastër, e pastër”, “Shqiptari i mirë është shqiptari i vdekur”, si dhe “Dhoma e gazit për shqiptarët”.

Advertisement

Më 5 gusht 2025 Policia dhe Prokuroria thanë se janë thirrë për intervistë zyrtare disa persona përderisa në të njejtën datë ndodhi incidenti në ndeshjen Shkendija-Karabak në arenën “Todor Proeski” në Shkup, kur brohoritja “Ilirida” dhe valëvitja e flamurit “Shqipëri e madhe” nga tifozët shqiptar u cilësua si gjuhë e urrjetjes.

Më 7 gusht 2025, Prokuroria njoftoi se e ka dënuar me kusht dhe dëbuar shtetasin e Gjermanisë që valviti flamurin e “Shqipërisë së Madhe”, incident ky që ndodhi pas Kumanovës. Për këtë rast autoritetet vepruan me shpejtësinë e dritës.

Më 8 gusht 2025 për Portalb.mk nga policia thanë se “SPB – Kumanovë po merr masa për të zbardhur rastin”, duke u përgjigjur shkurt kështu nga ministria e Punëve të Brendshme të Maqedonisë së Veriut në pyetjen se deri ku është procedura e identifikimit të fajtorëve për thirrjet nacionaliste dhe raciste në Kumanovë.

Më 18 gusht 2025, sërish morëm përgjigjen e njejtë se policia, “po ndërmerr masa për zbardhjen e plotë të rastit.”

25 gusht 2025, nuk ka përgjigje nga autoritetet. Po të njëjtën ditë dëgjohet brohoritja e radhës, shqetësuese, por kësaj radhë në qytetin e Manastirit.

Advertisement

Kandidati për kryetar të Komunës së Çairit nga koalicioni VLEN, Izet Mexhiti, në një ngjarje të organizuar nga Forumi i Gruas, theksoi rëndësinë e përfshirjes së grave në jetën publike dhe politike. Ai tha se “demokracia nuk mund të ekzistojë pa gra” dhe se barazia gjinore është kauzë e gjithë shoqërisë.

Mexhiti u shpreh se një Çair i barabartë do të thotë arsim më cilësor, ekonomi më e fortë dhe demokraci më e drejtë. Ai theksoi nevojën që vajzat të kenë mundësi të barabarta për të udhëhequr dhe gratë të jenë pjesë aktive në vendimmarrje.

Maqedonia ka miratuar një Ligj të ri për Sigurinë e Sistemeve të Rrjetit dhe Informacionit, plotësisht në përputhje me Direktivën më të fundit Evropiane NIS2. Ligji prezanton detyrime të rrepta për kompanitë dhe institucionet në 16 sektorë kyç, të cilat tani do të duhet të zbatojnë masa të detyrueshme sigurie dhe të raportojnë sulme serioze kibernetike brenda vetëm tre orësh nga njoftimi për to, ose do të përballen me gjoba, transmeton Portalb.mk.

Rregullorja e re, e cila, sipas Ministrisë së Transformimit Digjital, u miratua pas muajsh konsultimesh, do të zbatohet për kompanitë e mesme dhe të mëdha që ofrojnë shërbime në energji, transport, banka, kujdes shëndetësor, infrastrukturë dixhitale, furnizim me ujë, shërbime postare, prodhim ushqimor dhe kimik dhe sektorë të tjerë që konsiderohen infrastrukturë kritike.

Një nga risitë më të mëdha është protokolli i rreptë i raportimit të incidenteve. Kompanitë dhe institucionet do të duhet që menjëherë, dhe jo më vonë se brenda tre orësh nga njoftimi për to, të njoftojnë ekipin kompetent të reagimit ndaj incidenteve kompjuterike për çdo sulm të rëndësishëm. Pastaj, brenda 24 orësh, ato duhet të paraqesin një paralajmërim të hershëm dhe brenda 72 orësh, një raport të detajuar të incidentit. Raporti përfundimtar me të gjitha detajet e sulmit dhe masat e marra duhet të dorëzohet brenda një muaji.

Ligji është gjithashtu i detyrueshëm për të gjithë administratën shtetërore, duke përfshirë Qeverinë, ministritë, komunat, Parlamentin dhe gjykatat. Ministria e Transformimit Digjital thotë se numri i subjekteve të mbuluara dhe listat e detajuara do të specifikohen në aktet nënligjore që janë duke u hartuar aktualisht.

Të gjitha subjektet e mbuluara do të duhet të prezantojnë masa specifike teknike, operative dhe organizative mbrojtëse. Kjo përfshin detyrimin për të kryer analiza të rrezikut, për të përgatitur plane reagimi ndaj incidenteve, për të siguruar vazhdimësinë e biznesit përmes kopjeve rezervë të të dhënave, si dhe përdorimin e enkriptimit dhe vërtetimit shumëfaktor. Përveç kësaj, ata do të duhet të marrin parasysh sigurinë e zinxhirit të tyre të furnizimit, gjegjësisht marrëdhëniet me furnizuesit e tyre të drejtpërdrejtë.

Advertisement

Ministria e Transformimit Digjital do të mbikëqyrë zbatimin e ligjit, e cila do të ketë autoritetin për të kryer inspektime të paralajmëruara dhe të pa paralajmëruara, për të kërkuar qasje në dokumente dhe sisteme dhe për të urdhëruar auditime sigurie. Në këtë drejtim, po krijohen dy qendra reagimi ndaj incidenteve kibernetike: një qeveritare brenda Ministrisë dhe një kombëtare brenda Agjencisë për Komunikime Elektronike (MKD-CIRT).

Ligji parashikon mundësinë e lëshimit të paralajmërimeve dhe udhëzimeve detyruese, si dhe të fillimit të procedurave kundërvajtëse me gjoba për ata që nuk i zbatojnë dispozitat.

Ministria shton se paralelisht me forcimin e sigurisë digjitale, po punohet edhe për mbrojtjen e infrastrukturës fizike. Ministria e Mbrojtjes tashmë po kryen analiza dhe konsultime për të hartuar një ligj dhe strategji të veçantë për mbrojtjen fizike të objekteve kyçe si termocentralet, sistemet e furnizimit me ujë dhe objektet më të rëndësishme shëndetësore.

Kujtojmë se më 19 gusht, ministri i Transformimit Digjital Stefan Andonovski deklaroi se sistemi Kombëtar i Menaxhimit Elektronik të Dokumenteve (eDMS), i cili është me rëndësi thelbësore për administratën digjitale, do të ridizajnohet dhe modernizohet plotësisht.

Ministri theksoi se sistemi ekzistues ka rezultuar i paqëndrueshëm, i papërshtatshëm dhe pa mbështetje teknike dhe standarde sigurie të përshtatshme. Ai shpjegoi se sistemi, i cili ishte i shtrenjtë, përdorej vetëm në 20 institucione dhe funksiononte ekskluzivisht si një kabinet arkivimi elektronik, pa mundësinë e arkivimit ose përpunimit digjital të dokumenteve.

Advertisement