Lajme nga vendi
Maqedonia dhe Hungaria “kampione” sipas inflacionit në rajon
Viti i fundit ekonomik, krahas rrethanave të shumta, të paktën të pafavorshme, ishte ndoshta më i shënuar nga rikthimi i inflacionit.
Lufta në Ukrainë, thatësira, rritja globale e çmimeve të energjisë dhe ushqimeve e kanë kthyer botën në vitet 1970, një kohë e inflacionit dyshifror dhe rritjes së dobët ekonomike.
Në Shtetet e Bashkuara, Gjermani dhe Britaninë e Madhe, inflacioni vitin e kaluar arriti në nivelet më të larta në dyzet vitet e fundit.
Në Amerikë në nëntor ishte 7.3 për qind dhe në Eurozonë ishte 10 për qind.
Është interesante se inflacioni në Japoni është më i larti që nga viti 1991 dhe është 3.8 për qind.
Duhet thënë gjithashtu se në Kinë rritja e çmimeve të konsumit ishte vetëm 1.6 për qind.
Në Serbi, inflacioni vjetor në nëntor arriti në 15.1 për qind dhe po të shkosh sipas statistikave të Bankës Popullore të Serbisë. Që nga viti 2007 inflacioni vjetor nuk ka arritur në 15 për qind (në qershor 2011 ishte afër 14.9 për qind). .
Disa vende në Evropë, veçanërisht në Evropën Qendrore dhe Lindore, kanë rritje më të lartë të çmimeve të konsumit. Për shembull, inflacioni vjetor në Lituani arriti në 22.9 për qind në nëntor dhe 21.8 për qind në Letoni.
Hungarezët patën një inflacion prej 22.5 për qind në nëntor, me një rritje të çmimeve të ushqimeve deri në 43.8 për qind krahasuar me nëntorin 2021.
Megjithatë, rekordmen në Evropë është Turqia me inflacion prej 84.4 për qind dhe në kuadër të saj, një rritje e çmimeve të ushqimeve prej 102.6 për qind për vitin që përfundon në nëntor.
Pas Hungarisë, Maqedonia ka inflacionin më të lartë me 19,5 për qind, e ndjekur nga Mali i Zi me 17,5 për qind dhe rritje e lartë e çmimeve të ushqimeve prej 30 për qind.
Inflacioni i nëntorit në BiH është 16.3 për qind, në Kroaci 13.5 për qind, ndërsa Shqipëria ka një nga normat më të ulëta të inflacionit në Evropë, vetëm 7.9 për qind.
Duhet thënë se një nga arsyet e diferencës së inflacionit midis vendeve është shkalla në të cilën vendet kanë ndërhyrë për të mbrojtur popullsinë nga rritja e çmimeve.
Kështu, në Eurozonë rritja e çmimit të energjisë është 34.9 për qind, ndërsa në vende si Serbia dhe veçanërisht Shqipëria, një pjesë të mirë të rritjes së çmimit e mori shteti duke ngrirë apo kufizuar rritjen e çmimit të energjisë elektrike dhe gaz për familjet.
Nëse ka diçka pozitive në lidhje me këto rritje masive të çmimeve, është se rritja e inflacionit duket se ka arritur kulmin në shumë vende dhe tani ka filluar të bjerë.
Çmimet e ushqimeve dhe të energjisë duket se janë kontribuuesit më të mëdhenj në këtë, të cilat kontribuan më së shumti në rritjen e shpejtë të çmimeve.
Sipas indeksit të çmimeve të ushqimeve të FAO-s, çmimet globale në nëntor të këtij viti ishin vetëm 0.3 për qind më të larta se çmimet në të njëjtin muaj të vitit të kaluar.
Çmimet e drithërave ranë me 1.3 për qind krahasuar me muajin tetor, por janë ende 6.3 për qind mbi nivelin e vitit të kaluar.
Çmimet e qumështit kanë rënë në pesë muajt e fundit, por janë ende 9.2 për qind mbi ato të nëntorit të vitit të kaluar. E njëjta gjë është edhe me mishin, i cili është ende 4.1 për qind më i shtrenjtë se një vit më parë.
Vetëm sheqeri është 4.9 për qind më i lirë se vitin e kaluar.
Dhe gjendja e tregut të energjisë është stabilizuar. Çmimi i gazit në Evropë (çmimi holandez TTF) është rikthyer në nivelin e fundit të shkurtit 2022, para luftës në Ukrainë.
Çmimi i një megavat-orë gazi një ditë më parë ishte 76.3 euro. Çmimi maksimal arriti në 342.8 euro për megavat orë.
Megjithatë, është ende larg çmimeve të benzinës në gjysmën e parë të vitit të kaluar, të cilat ishin rreth 18 euro për megavat orë.
Në stabilizimin e çmimit të benzinës ka ndikuar mbushja maksimale e depozitave evropiane të gazit, por kjo nuk është garanci që vitin e ardhshëm, kur të vijë koha e mbushjes së magazinave për dimrin e ardhshëm, çmimet nuk do të fillojnë të kërcejnë më.
Dhe çmimi me shumicë i energjisë elektrike ra në një nivel prej rreth 140 euro për megavat orë dhe në vjeshtë për pak ditë arriti në nivele të pabesueshme rreth 1000 euro për megavat orë.
Lajme nga vendi
SHGM: Të sigurohet respektim dhe punë e papenguar e punonjësve mediatikë në vendvotime

Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë (SHGM) u bën apel Komisionit Shtetëror të Zgjedhjeve (KSHZ), komisioneve komunale zgjedhore dhe Ministrisë së Punëve të Brendshme që të vazhdojnë të sigurojnë qasje të papenguar dhe kushte pune për gazetarët dhe punonjësit mediatikë në të gjitha vendvotimet. Informimi profesional, i saktë dhe në kohë i publikut për rrjedhën e procesit zgjedhor është thelbësor për besimin në zgjedhje, informon PressOnline.al
Deri te SHGM këtë mëngjes janë raportuar disa raste të pengimit të punës së ekipeve gazetareske:
Shkup: Komuna Karposh, (IM 2626) ndaj gazetares Elida Zulbeari ka pasur përpjekje për t’i marrë telefonin celular dhe sjellje të pahijshme nga zëvendëskryetari i komisionit, pas çka ka pasur ndërhyrje nga MPB, për çka do të kërkojmë nga KSHZ të ndërmarrë sanksione ndaj zyrtarit.
Ohër (IM 1270): Një ekipi nga televizioni publik iu pamundësua hyrja në orët e hershme të mëngjesit me arsyetimin se, përveç legjitimitetit gazetaresk, duhet të posedojë edhe “akreditim nga KSHZ”. Pas reagimit të kolegëve dhe ndërhyrjes në vendngjarje, hyrja u mundësua dhe puna vazhdoi.
Tetovë: Një gazetar u pengua të marrë deklaratë nga anëtarë të këshillit zgjedhor, me arsyetimin për “mungesë të akreditimit”.
SHGM apelon deri te KSHZ dhe MPB që menjëherë t’i njoftojnë të gjitha këshillat zgjedhore dhe personat zyrtarë se për gazetarët nuk kërkohet akreditim nga KSHZ, me qëllim të shmangen keqkuptime të reja gjatë ditës. Do të vazhdojmë t’i ndjekim rastet, të reagojmë institucionalisht dhe të informojmë për rezultatet.
Theksojmë se për gazetarët dhe punonjësit mediatikë në Maqedoni, përveç legjitimitetit gazetaresk nga mediumi për të cilin raportojnë, nuk kërkohet ndonjë akreditim i veçantë nga KSHZ për prani dhe raportim nga vendvotimet. Prandaj, këshillat zgjedhorë, zyrtarët policorë, vëzhguesit dhe/ose faktorë të tjerë nuk kanë bazë ta kushtëzojnë punën e tyre me leje shtesë. Njëkohësisht, SHGM bën thirrje për respektim të rregullave zgjedhore: gazetarët kanë të drejtë të xhirojnë ambientin e përgjithshëm dhe deklaratat, pa cenuar fshehtësinë e votimit dhe pa penguar zhvillimin e procesit.
I bëjmë thirrje këshillave zgjedhorë nga të gjitha vendvotimet:
-
të mundësojnë hyrje të papenguar për ekipet gazetareske me legjitimitet të dukshëm gazetaresk;
-
të lejojnë xhirime dhe deklarata në hapësirat ku kjo nuk rrezikon fshehtësinë e votimit;
-
në rast të keqkuptimeve, së pari të kërkojnë udhëzime nga KZK/KSHZ, në vend që të kufizojnë hyrjen.
I inkurajojmë edhe gazetarët, fotoreporterët dhe kameramanët:
-
gjithmonë të mbajnë legjitimitetin gazetaresk dhe të prezantohen nëse kërkohet;
-
të respektojnë udhëzimet e këshillit, kur ato kanë të bëjnë me fshehtësinë e votimit;
-
në rast të ndonjë pengese, menjëherë ta evidentojnë rastin (kohën, vendin, vendvotimin, personat) dhe të kontaktojnë SHGM-në.
Për ndihmë juridike dhe praktike, gazetarët, kameramanët dhe fotoreporterët mund t’u drejtohen koordinatorëve rajonalë të SHGM-së në Shtip, Strumicë, Bitola, Ohër, Tetovë dhe Kumanovë, si dhe kontakteve të SHGM-së në Shkup.
SHGM mbetet në dispozicion për çdo mbështetje që do të mundësojë raportim profesional, të sigurt dhe të papenguar nga vendvotimet.
Lajme nga vendi
MPB: 2 të arrestuar dhe 5 të thirrur, për blerje votash

Dy persona janë arrestuar, ndërsa pesë të tjerë janë thirrur në bisedë informative nga policia, në lidhje me veprën penale të blerjes së votave gjatë zgjedhjeve.
“Sot, rreth orës 09:00, në rrugën ‘Dabinqka’ në Prilep, zyrtarë policorë kanë privuar nga liria B.H. (72) dhe D.S. (36), të dy nga Krusheva, për shkak të dyshimit për përfshirje në veprën ‘blerje votash gjatë zgjedhjeve’. Në lidhje me të njëjtën ngjarje, në Stacionin Policor të Prilepit janë ftuar për bisedë informative edhe S.A. (28), M.A. (31), Sh.A. (40), D.A. (22) dhe Xh.A. (36), gjithashtu nga Krusheva me vendbanim në Prilep”, thuhet në njoftimin e MPB-së.
Gjithashtu, janë paraqitur disa denoncime për agjitacion gjatë procesit të votimit në disa vendvotime, por sipas autoriteteve, pas ndërmarrjes së masave të nevojshme, deri më tani nuk janë konfirmuar këto pretendime.
Lajme nga vendi
ODIHR: Vëzhguesit ndërkombëtarë monitorojnë gjithë procesin zgjedhor, jo vetëm ditën e votimit

Shefi i Misionit të Vëzhgimit të Zgjedhjeve të ODIHR-it për zgjedhjet lokale në vend, Mateo Mekaci, deklaroi sot se vëzhguesit po monitorojnë të gjithë aspektet e lidhura me procesin zgjedhor. Ai theksoi se nuk është i rëndësishëm vetëm dita e zgjedhjeve, por edhe proceset parazgjedhore dhe ato që ndodhin pas ditës së votimit.
Gjatë vizitës në vendvotimin e Shkollës Fillore “Liria” në komunën e Çairit, Mekaci theksoi se Misioni përbëhet nga 250 vëzhgues ndërkombëtarë, të cilët mbikëqyrin procesin në të gjithë territorin e vendit.
“Ne jemi këtu si një mision ndërkombëtar vëzhgues për të monitoruar procesin zgjedhor dhe për të vlerësuar nëse gjithçka po zhvillohet sipas standardeve. Ky vendvotim që shihni pas nesh është një nga shumë vendvotime që po monitorojmë. Misioni ynë përbëhet nga rreth 250 vëzhgues ndërkombëtarë, të shpërndarë në të gjithë Republikën e Maqedonisë së Veriut”, tha Mekaci.
Ai shtoi se misioni është vendosur shumë para ditës së zgjedhjeve, me 24 vëzhgues afatgjatë të shpërndarë në gjithë vendin, të cilët monitorojnë të gjithë procesin zgjedhor.
“Siç thamë, nuk është i rëndësishëm vetëm dita e votimit, por edhe proceset parazgjedhore dhe ato që ndodhin pas ditës së zgjedhjeve. Ne monitorojmë të gjithë aspektet që lidhen me zgjedhjet: regjistrimin e votuesve, fushatën zgjedhore, financimin e fushatës, qasjen në media, votimin gjatë ditës së zgjedhjeve, numërimin e votave dhe të tjera”, përfundoi Mekaci.