Lajme nga vendi
Maqedonia e Veriut shpenzon 22 euro për banor gjatë vitit, më së shumti për shëndetësi dhe arsim
Për hulumtim dhe zhvillim në vend mesatarisht në vit shpenzohen rreth 22 euro për kokë banori. Më së shumti për kërkime në shëndetësi dhe arsim, ndërsa më pak për mbrojtje dhe energji.
Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, në vitin 2020 për hulumtim dhe zhvillim në vend janë ndarë gjithsej 2.494.023.000 denarë ose 40.553.219 euro. Prej tyre, pjesa më e madhe – 63,5 për qind janë nga sektori i arsimit të lartë, pasuar nga sektori i biznesit – 25.6 për qind, sektori shtetëror – 9.6 për qind dhe vetëm 1.1 për qind në sektorin privat jofitimprurës.
Shumica e mjeteve financiare për kërkim dhe zhvillim në sektorin e arsimit të lartë ose gjysma janë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës (MASH), ndërsa në sektorin e biznesit mbi 80 për qind janë nga fondet e veta. Mbi 98 përqind e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin privat jofitimprurës janë të ardhura nga jashtë.
Pjesa më e madhe e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin e arsimit të lartë ose gjysma janë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës (MASH), ndërsa në sektorin afarist mbi 80 për qind janë nga fondet personale. Mbi 98 për qind e e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin privat jofitimprurës janë me të ardhura nga jashtë.
Është interesante, megjithëse vetëm një e katërta e shpenzimeve të përgjithshme për hulumtim dhe zhvillim janë në sektorin afarist, mbi 40 për qind e kërkimit ose 410 nga gjithsej 1.017 projekte kërkimore të përfunduara dhe të papërfunduara në vitin 2020 janë bërë këtu. Për krahasim, në sektorin e arsimit të lartë janë derdhur pothuajse dy të tretat e fondeve të përgjithshme, por janë vetëm 451 projekte, ose rreth 4 për qind më shumë projekte nga sektori i biznesit.
Më shumë para për hulumtim në shëndetësi – mbi 40 për qind, për bujqësi – 2,5 për qind, ndërsa për mbrojtje – 0,25 për qind
Shikuar nga aspekti socio-ekonomik dhe sektori i ekzekutimit, sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, pjesa më e madhe e mjeteve ose 42 për qind shkojnë për sektorin e shëndetësisë.
Për arsimin – 24 për qind, për avancimin e përgjithshëm të njohurive – 7,1 për qind, për prodhimin industrial dhe teknologjinë – 6,9 për qind, për kulturën dhe rekreacionin, religjioni dhe median – 4,1 për qind, për bujqësinë – 2,5 për qind, për sistemet politike dhe sociale, strukturat dhe proceset – 2,49 për qind.
Për mjedisin jetësor janë shpenzuar – 2,2 për qind, për transport, telekomunikacion dhe infrastruktura të tjera – 0,5 për qind, për mbrojtje – 0,25 për qind dhe për energji – 0,23 për qind.
Sektori i biznesit ka bërë më së shumti kërkime në sektorin e shëndetësisë – mbi 70 për qind të mjeteve të përgjithshme, ndërsa të gjitha mjetet nga sektori privat jofitimprurës janë ndarë në fushën e sistemeve, strukturave dhe proceseve politike dhe sociale.
Sektori qeveritar pjesën më të madhe të fondeve ose mbi 55 për qind i ka dedikuar për kërkime në fushën e avancimit të përgjithshëm të njohurive. Shumica e mjeteve për sektorin e arsimit të lartë – 36,5 për qind ishin në fushën e arsimit, ndërsa 31 për qind për shëndetësinë.
Në BE mesatarisht në hulumtimin dhe zhvillim, shtetet shpenzojnë nga 229 euro për kokë banori
Sipas të dhënave të Eurostat-it, planifikimet qeveritare buxhetore për kërkim dhe zhvillim në BE në vitin 2020 arrijnë në 0.77 për qind të BPV-së ose mesatarisht 229.8 euro për kok banori.
Në vitin 2020, planifikimet më të larta kishin Luksemburgu (608 euro për kokë banori), Danimarka (519 euro për person) dhe Gjermania (446.9 euro për kokë banori). Nga ana tjetër, më pak planifikime buxhetore për kërkim dhe zhvillim kanë Rumania (20.5 euro për kokë banori), Bullgaria (20.9 euro) dhe Letonia (41.5 euro për person).
Nga vendet e tjera të rajonit për të cilat Eurostat ka të dhëna, Serbia ka shpenzuar 31 euro për frymë për kërkim dhe zhvillim në vitin 2020, ndërsa në vitin 2021, 32.9 euro, Kroacia ka shpenzuar 96.9 euro në 2020, ndërsa në 2021, 103 euro për frymë për kërkim dhe zhvillimin. Sllovenia ka shpenzuar 116 euro për banor për kërkim dhe zhvillim në vitin 2020 dhe 127 euro në vitin 2021.
Ndarjet e Buxhetit të Qeverisë për hulumtim dhe zhvillimin, sipas metodologjisë së Eurostatit, mbulojnë jo vetëm kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga qeveria të kryera në institucionet qeveritare, por edhe kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga qeveria në tre sektorët e tjerë kombëtarë (ndërmarrjet e biznesit, jofitimprurëse private organizimi, arsimi i lartë), si dhe jashtë vendit. Të dhënat mblidhen nga autoritetet kombëtare duke përdorur të dhëna të mbledhura nga buxhetet publike
Nuk ka të dhëna të tilla për vendin tonë, por në pyetjen e MIA-s se sa shpenzon vendi për hulumtim dhe zhvillim, nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës janë përgjigjur se shpenzimet e përgjithshme në përqindje të BPV-së në vendin tonë në vitin 2020 kanë qenë 0.38 për qind.
Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, bruto-prodhimi vendor në vitin 2020 ka qenë 655.931 milionë denarë, që do të thotë se shpenzimet e përgjithshme për hulumtim dhe zhvillim në vitin 2020 ishin 2.492 milionë denarë ose 40,4 milionë euro.
Nëse merren të dhënat e fundit nga Regjistrimi i vitit 2021 se popullsia rezidente në vend është 1.836.713 qytetarë, atëherë llogaritjet tregojnë se vendi shpenzon rreth 22 euro për kokë banori në vit për kërkime dhe zhvillim.
Në BE për hulumtim në industri dhe teknologji shpenzohen 10 për qind, në sektorin e shëndetësisë 7,8 për qind, ndërsa për kërkime në hapësirë – 5,6 për qind
Në vitin 2021, planifikimet e përgjithshme buxhetore të Qeverisë për kërkime dhe zhvillim në BE arrijnë në 109,350 milionë euro ose 0.75 për qind të BPV-së ose 244 euro për kokë banori, që është rritje prej 32.5 për qind krahasuar me vitin 2011 kur ka qenë 184 euro për banorë.
Planifikimet më të larta në 2021 ka në Luksemburg (689 euro për person), e përcjellë nga Danimarka (530 euro për person) dhe Gjermania (470.9 euro për person). Nga ana tjetër, vendet e BE-së me planifikimet më të ulëta buxhetore për kërkim dhe zhvillim për person janë Rumania (19 euro për person), Bullgaria (24.1 euro për person), Letonia (44.6 euro për person) dhe Hungaria (59, 8 euro për person).
Të ndara sipas sektorëve, pjesa më e madhe e planifikimeve buxhetore ose mbi gjysma në vitin 2021 në BE janë për avancimin e përgjithshëm të njohurive, nga të cilat 35.9 për qind janë për kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga fondet e përgjithshme universitare dhe 17 për qind për avancimin e përgjithshëm të njohurive të financuara nga burime të tjera përveç fondeve universitare.
Vetëm 10.1 për qind e ndarjeve buxhetore për hulumtim dhe zhvillim janë në fushën e prodhimit industrial dhe teknologjisë, 7.8 për qind në sektorin e shëndetësisë dhe 5.6 për qind për kërkim në hapësirë.
Për hulumtim dhe zhvillim në fushën e energjisë janë rreth 4.7 për qind e mjeteve buxhetore të planifikuara për kërkim dhe shkencë në BE, pastaj 3.8 për qind janë në fushën e mbrojtjes, 3.2 për qind për transport dhe telekomunikacion, 3 për qind për bujqësi, 2.6 për qind për mjedisin, 1,9 për qind për sistemet dhe proceset politike dhe sociologjike, 1,8 për qind për kërkimin në vend, 1.5 për qind për arsimin dhe 1.2 për qind për kulturën, rekreacionin, religjion dhe mediat masive.
Lajme nga vendi
Ministri Tripunovski paralajmëron masa të reja për fermerët e rinj dhe mbështetje për modernizim në bujqësi
Ministri i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave, Cvetan Tripunovski, ka paralajmëruar mbështetje për modernizimin e bujqësisë, duke vënë theks të veçantë edhe te fermerët e rinj. Në një intervistë për „News Max Balkans“, ministri paraqiti rezultatet nga thirrjet e realizuara, si dhe planet për periudhën e ardhshme.
“Si Ministri po punojmë në drejtim të modernizimit të bujqësisë, tashmë janë shpallur një sërë thirrjesh publike që nënkuptojnë stimulim për fermerët maqedonas. Përveç shpalljeve standarde dhe të rregullta të IPARD-it për blerje të mekanizimit, përmes programeve kombëtare shpallëm një seri thirrjesh publike”, theksoi ministri Cvetan Tripunovski.
Një nga thirrjet më të rëndësishme është e ashtuquajtura masa 50-50, përmes së cilës Ministria bashkëfinancon blerjen e mekanizimit modern bujqësor.
“Thirrja e parë publike nga programet kombëtare që e shpallëm është në fushën e blerjes së mekanizimit, që mes fermerëve është e njohur si masa 50-50, ku bashkëfinancojmë blerjen e mekanizimit modern”, sqaroi ministri.
Përveç kësaj, janë realizuar edhe thirrje për mekanizim përcjellës, si dhe për blerje të sistemeve bashkëkohore për mbrojtjen e prodhimeve bujqësore nga ndryshimet klimatike.
“Këtu do të doja të përmend edhe thirrjen publike për investime në blerje të pajisjeve për prodhim të ushqimit me prejardhje shtazore dhe jo-shtazore, që është dedikuar bizneseve të vogla familjare. Në këtë thirrje publike përfshihen edhe investimet për prodhim vere dhe pije alkoolike në shkallë më të vogël. Pra, përmes këtyre thirrjeve publike japim mjete financiare për blerje të pajisjeve dhe makinerive që do të sjellin modernizim dhe përmirësim të kapaciteteve ekzistuese”, theksoi ministri Tripunovski.
Ministria kushton vëmendje të posaçme për fermerët e rinj, si motorë të së ardhmes në sektorin agrar, gjë që tashmë po jep rezultate konkrete. Ministri Tripunovski informoi se në thirrjen publike për fermerët e rinj kanë arritur gjithsej 254 aplikime, prej të cilave janë miratuar 117. Ai theksoi se kjo është vetëm një nga masat e realizuara deri më tani, ndërsa vitin e ardhshëm do të shpallen edhe programe të reja të destinuara për fermerët e rinj.
Aktive janë katër zjarre në hapësirë të hapur, të cilat janë nën kontroll të plotë ose të pjesshëm, ndërsa tërësisht është shuar zjarri i cili shpërtheu dje në territorin e komunës së Zhelinës, në hyrje të fshatit Cerovë dhe në orët e mbrëmjes është zgjeruar në drejtim të vendit Karpallak afër autostradës Shkup-Tetovë, informojnë nga Drejtoria për Mbrojtje dhe Shpëtim (DMSH).
Në shuarjen e zjarrit në Zhelinë janë përfshirë Njësia Territoriale e Zjarrfikësve Tetovë dhe Brigada e Zjarrfikësve e Qytetit të Shkupit.
Nga DMSH dërgojnë falënderim për zjarrfikësit e Shkupit dhe Tetovës të cilët, siç theksojnë, në kushte të natës arritën ta shuajnë këtë zjarr të madh i cili në disa pjesë është zhvilluar në terren vështirë të arritshëm.
Gjatë ditës së djeshme plotësisht janë shuar 29 zjarre në hapësirë të hapur.
Lajme nga vendi
MASH: Fillon aplikimi i mësimdhënësve për trajnim mbi zbatimin e inteligjencës artificiale në mësimdhënie
Ministria e Arsimit dhe Shkencës (MASH) njofton se mësimdhënësit e shkollave të mesme në vend mund të aplikojnë për trajnim të avancuar për zbatimin e inteligjencës artificiale në mësimdhënie.
Nga MASH thonë se nëse kanë njohuri bazë të mjeteve digjitale dhe zotërojnë në mënyrë aktive gjuhën angleze, ata mund të aplikojnë për trajnimin „AI në klasë“, i cili do t’i ndihmojë të përfshijnë inteligjencën artificiale në të gjitha fazat e procesit mësimor – nga përgatitja e orës mësimore deri te vlerësimi.
“Ministria e Arsimit dhe Shkencës, në bashkëpunim me grupacionin Brainster, ka shpallur thirrje publike për pjesëmarrje në trajnim, ndërsa aplikimi zgjat deri më 12 shtator, ndërsa deri në fund të muajit do të bëhet përzgjedhja dhe testimi i kandidatëve. Trajnimi fillon më 1 tetor. Aplikimi është në linkun në vazhdim”.
“Mësimdhënësit që do të marrin pjesë në trajnim do të kenë qasje falas në 8 kurse të ndryshme çdo muaj, me përmbajtje më bashkëkohore dhe praktike, ndërsa për përvetësimin me sukses të tyre, pasojnë 8 certifikata digjitale në muaj, si dhe certifikatë të shtypur pas përfundimit të plotë të programit. Ligjërues do të jenë instruktorë me përvojë ndërkombëtare, ndërsa Fakulteti Brainster Next do të formojë një grup mentorësh që do të ofrojë mbështetje të individualizuar për mësimdhënësit”, thonë nga MASH.
VLEN: Korridori 8, arteria e madhe që lidh shqiptarët dhe hap horizontin e zhvillimit për vendin!
Kasami nuk iu ndahet qytetarëve, investime dhe përmirësime për lagjen Teteks 2
Ministri Tripunovski paralajmëron masa të reja për fermerët e rinj dhe mbështetje për modernizim në bujqësi
Zyra e Avokatit të Popullit në Tetovë sot do të jetë e hapur
Nesër në Maqedoni do të shpallet gjendje krize në energjetikë, nga 1 shtatori hyjnë në fuqi masat për kursim
Kovaçevski paralajmëroi drejtor të ri të Drejtorisë për Zbatimin e Sanksioneve
Visar Ganiu ua uron Kurban Bajramin: Ju uroj që kjo festë e shenjtë t’ju sjellë paqe në zemër | VIDEO
Aksident tragjik në autostradën Tetovë – Gostivar, humb jetën një grua 33 vjeçare | VIDEO
Shkup, panairi i patundshmërive të Dubait! Citi Casa rikthehet në hapësirat e COWORK21 më 31 maj dhe 1 qershor
-
Lajme nga vendi3 years ago
Zyra e Avokatit të Popullit në Tetovë sot do të jetë e hapur
-
Lajme nga vendi3 years ago
Nesër në Maqedoni do të shpallet gjendje krize në energjetikë, nga 1 shtatori hyjnë në fuqi masat për kursim
-
Lajme nga vendi3 years ago
Kovaçevski paralajmëroi drejtor të ri të Drejtorisë për Zbatimin e Sanksioneve
You must be logged in to post a comment Login