Lajme nga vendi
Maqedonia e Veriut shpenzon 22 euro për banor gjatë vitit, më së shumti për shëndetësi dhe arsim
Për hulumtim dhe zhvillim në vend mesatarisht në vit shpenzohen rreth 22 euro për kokë banori. Më së shumti për kërkime në shëndetësi dhe arsim, ndërsa më pak për mbrojtje dhe energji.
Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, në vitin 2020 për hulumtim dhe zhvillim në vend janë ndarë gjithsej 2.494.023.000 denarë ose 40.553.219 euro. Prej tyre, pjesa më e madhe – 63,5 për qind janë nga sektori i arsimit të lartë, pasuar nga sektori i biznesit – 25.6 për qind, sektori shtetëror – 9.6 për qind dhe vetëm 1.1 për qind në sektorin privat jofitimprurës.
Shumica e mjeteve financiare për kërkim dhe zhvillim në sektorin e arsimit të lartë ose gjysma janë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës (MASH), ndërsa në sektorin e biznesit mbi 80 për qind janë nga fondet e veta. Mbi 98 përqind e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin privat jofitimprurës janë të ardhura nga jashtë.
Pjesa më e madhe e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin e arsimit të lartë ose gjysma janë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës (MASH), ndërsa në sektorin afarist mbi 80 për qind janë nga fondet personale. Mbi 98 për qind e e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin privat jofitimprurës janë me të ardhura nga jashtë.
Është interesante, megjithëse vetëm një e katërta e shpenzimeve të përgjithshme për hulumtim dhe zhvillim janë në sektorin afarist, mbi 40 për qind e kërkimit ose 410 nga gjithsej 1.017 projekte kërkimore të përfunduara dhe të papërfunduara në vitin 2020 janë bërë këtu. Për krahasim, në sektorin e arsimit të lartë janë derdhur pothuajse dy të tretat e fondeve të përgjithshme, por janë vetëm 451 projekte, ose rreth 4 për qind më shumë projekte nga sektori i biznesit.
Më shumë para për hulumtim në shëndetësi – mbi 40 për qind, për bujqësi – 2,5 për qind, ndërsa për mbrojtje – 0,25 për qind
Shikuar nga aspekti socio-ekonomik dhe sektori i ekzekutimit, sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, pjesa më e madhe e mjeteve ose 42 për qind shkojnë për sektorin e shëndetësisë.
Për arsimin – 24 për qind, për avancimin e përgjithshëm të njohurive – 7,1 për qind, për prodhimin industrial dhe teknologjinë – 6,9 për qind, për kulturën dhe rekreacionin, religjioni dhe median – 4,1 për qind, për bujqësinë – 2,5 për qind, për sistemet politike dhe sociale, strukturat dhe proceset – 2,49 për qind.
Për mjedisin jetësor janë shpenzuar – 2,2 për qind, për transport, telekomunikacion dhe infrastruktura të tjera – 0,5 për qind, për mbrojtje – 0,25 për qind dhe për energji – 0,23 për qind.
Sektori i biznesit ka bërë më së shumti kërkime në sektorin e shëndetësisë – mbi 70 për qind të mjeteve të përgjithshme, ndërsa të gjitha mjetet nga sektori privat jofitimprurës janë ndarë në fushën e sistemeve, strukturave dhe proceseve politike dhe sociale.
Sektori qeveritar pjesën më të madhe të fondeve ose mbi 55 për qind i ka dedikuar për kërkime në fushën e avancimit të përgjithshëm të njohurive. Shumica e mjeteve për sektorin e arsimit të lartë – 36,5 për qind ishin në fushën e arsimit, ndërsa 31 për qind për shëndetësinë.
Në BE mesatarisht në hulumtimin dhe zhvillim, shtetet shpenzojnë nga 229 euro për kokë banori
Sipas të dhënave të Eurostat-it, planifikimet qeveritare buxhetore për kërkim dhe zhvillim në BE në vitin 2020 arrijnë në 0.77 për qind të BPV-së ose mesatarisht 229.8 euro për kok banori.
Në vitin 2020, planifikimet më të larta kishin Luksemburgu (608 euro për kokë banori), Danimarka (519 euro për person) dhe Gjermania (446.9 euro për kokë banori). Nga ana tjetër, më pak planifikime buxhetore për kërkim dhe zhvillim kanë Rumania (20.5 euro për kokë banori), Bullgaria (20.9 euro) dhe Letonia (41.5 euro për person).
Nga vendet e tjera të rajonit për të cilat Eurostat ka të dhëna, Serbia ka shpenzuar 31 euro për frymë për kërkim dhe zhvillim në vitin 2020, ndërsa në vitin 2021, 32.9 euro, Kroacia ka shpenzuar 96.9 euro në 2020, ndërsa në 2021, 103 euro për frymë për kërkim dhe zhvillimin. Sllovenia ka shpenzuar 116 euro për banor për kërkim dhe zhvillim në vitin 2020 dhe 127 euro në vitin 2021.
Ndarjet e Buxhetit të Qeverisë për hulumtim dhe zhvillimin, sipas metodologjisë së Eurostatit, mbulojnë jo vetëm kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga qeveria të kryera në institucionet qeveritare, por edhe kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga qeveria në tre sektorët e tjerë kombëtarë (ndërmarrjet e biznesit, jofitimprurëse private organizimi, arsimi i lartë), si dhe jashtë vendit. Të dhënat mblidhen nga autoritetet kombëtare duke përdorur të dhëna të mbledhura nga buxhetet publike
Nuk ka të dhëna të tilla për vendin tonë, por në pyetjen e MIA-s se sa shpenzon vendi për hulumtim dhe zhvillim, nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës janë përgjigjur se shpenzimet e përgjithshme në përqindje të BPV-së në vendin tonë në vitin 2020 kanë qenë 0.38 për qind.
Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, bruto-prodhimi vendor në vitin 2020 ka qenë 655.931 milionë denarë, që do të thotë se shpenzimet e përgjithshme për hulumtim dhe zhvillim në vitin 2020 ishin 2.492 milionë denarë ose 40,4 milionë euro.
Nëse merren të dhënat e fundit nga Regjistrimi i vitit 2021 se popullsia rezidente në vend është 1.836.713 qytetarë, atëherë llogaritjet tregojnë se vendi shpenzon rreth 22 euro për kokë banori në vit për kërkime dhe zhvillim.
Në BE për hulumtim në industri dhe teknologji shpenzohen 10 për qind, në sektorin e shëndetësisë 7,8 për qind, ndërsa për kërkime në hapësirë – 5,6 për qind
Në vitin 2021, planifikimet e përgjithshme buxhetore të Qeverisë për kërkime dhe zhvillim në BE arrijnë në 109,350 milionë euro ose 0.75 për qind të BPV-së ose 244 euro për kokë banori, që është rritje prej 32.5 për qind krahasuar me vitin 2011 kur ka qenë 184 euro për banorë.
Planifikimet më të larta në 2021 ka në Luksemburg (689 euro për person), e përcjellë nga Danimarka (530 euro për person) dhe Gjermania (470.9 euro për person). Nga ana tjetër, vendet e BE-së me planifikimet më të ulëta buxhetore për kërkim dhe zhvillim për person janë Rumania (19 euro për person), Bullgaria (24.1 euro për person), Letonia (44.6 euro për person) dhe Hungaria (59, 8 euro për person).
Të ndara sipas sektorëve, pjesa më e madhe e planifikimeve buxhetore ose mbi gjysma në vitin 2021 në BE janë për avancimin e përgjithshëm të njohurive, nga të cilat 35.9 për qind janë për kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga fondet e përgjithshme universitare dhe 17 për qind për avancimin e përgjithshëm të njohurive të financuara nga burime të tjera përveç fondeve universitare.
Vetëm 10.1 për qind e ndarjeve buxhetore për hulumtim dhe zhvillim janë në fushën e prodhimit industrial dhe teknologjisë, 7.8 për qind në sektorin e shëndetësisë dhe 5.6 për qind për kërkim në hapësirë.
Për hulumtim dhe zhvillim në fushën e energjisë janë rreth 4.7 për qind e mjeteve buxhetore të planifikuara për kërkim dhe shkencë në BE, pastaj 3.8 për qind janë në fushën e mbrojtjes, 3.2 për qind për transport dhe telekomunikacion, 3 për qind për bujqësi, 2.6 për qind për mjedisin, 1,9 për qind për sistemet dhe proceset politike dhe sociologjike, 1,8 për qind për kërkimin në vend, 1.5 për qind për arsimin dhe 1.2 për qind për kulturën, rekreacionin, religjion dhe mediat masive.
Lajme nga vendi
PDSH njofton për aktivitetet e riorganizimit të partisë
Dega e Tetovës e Partisë Demokratike Shqiptare njofton se është caktuar mbajtja e Kuvendit Zgjedhor të Degës më 13 dhjetor, ditën e shtunë, në ora 11:30. Kjo është bërë e ditur gjatë një pres konference me gazetarë në selinë e partisë në Tetovës.
“Gjatë periudhës së fundit, Dega e Tetovës ka zhvilluar një proces të rëndësishëm konsolidimi të brendshëm, i cili ka përfshirë hapjen e degës ndaj prurjeve të reja, verifikimin e anëtarësisë aktuale dhe rritjen e transparencës së brendshme. Ky proces ka krijuar bazën e nevojshme për zhvillimin e një kuvendi të rregullt, përfaqësues dhe plotësisht në përputhje me statutin e Partisë Demokratike Shqiptare. Kuvendi Zgjedhor i 13 dhjetorit përbën një moment të rëndësishëm për Degën e Tetovës, ku do të zgjidhen organet e reja drejtuese: Kryetari i Degës dhe Kryesia e Degës, të cilat do të kenë përgjegjësinë të udhëheqin punën e degës me efikasitet dhe vizion të qartë”, deklaroi Fatmire Isaki, anëtare e këshillit koordinues për riorganizim.
Më tej nga Partia Demokratike Shqiptare thonë se procesi i forcimit të degës nuk përfundon me këtë kuvend. “Ai do të vazhdojë përmes bashkëpunimit të rregullt me anëtarësinë aktuale, pranimit të anëtarësimeve të reja, zgjerimit të përfshirjes së grave dhe të rinjve, forcimit të kapaciteteve organizatave dhe intensifikimit të komunikimit me qytetarët e Tetovës, me qëllim sigurimin e një funksionimi transparent, efikas dhe të përgjegjshëm të degës. Në vijim, dëshirojmë të nënvizojmë se procesi i konsolidimit dhe riorganizimit të strukturave të partisë nuk kufizohet vetëm në Degën e Tetovës”, tha Fatmire Isaku nga PDSH-ja.
Sipas saj, ky është një proces i planifikuar dhe i koordinuar, i cili do të vazhdoje edhe në degët tjera te Partisë Demokratike Shqiptare, me qëllim forcimin e funksionimit të tyre, rritjen e efikasitetit organizativ dhe garantimin e një përfaqësimi sa më të drejtë, transparent dhe funksional ne mbarë strukturën e partisë.
Lajme nga vendi
‘Qyteti i Sigurt’ i pasigurt: Të dhënat personale në rrezik, njoftimet shkojnë edhe te njerëzit e gabuar
Qytetarët në Maqedoninë e Veriut po përballen me njoftime të pasakta nga sistemi ‘Qytet i Sigurt’ (Safe City). Gabimet në numrat e telefonit dhe adresat elektronike bëjnë që dënimet të dërgohen te njerëzit e gabuar. Kjo e rrit rrezikun për keqpërdorim të të dhënave personale dhe i ekspozon qytetarët ndaj abuzimeve të mundshme, shkruan Portalb.mk.
Që në fillim të dhjetorit, në Shkup hyri në fazën e testimit sistemi i kamerave ‘Qytet i Sigurt’ i cili detekton shkeljet në trafik dhe qytetarët marrin menjëherë njoftimet për shkeljet dhe dënimet ( të cilat do fillojnë të aplikohen nga janari 2026) përmes sms porosive dhe adresave elektronike (e-mail).
Shkelje në trafik apo shkelje e të dhënave personale
Këto njoftime hapën një dilemë të madhe për shkak se njoftimet shkonin edhe në numra dhe e-maile të gabuara, për çka qytetarët filluan të shqetësohen për të dhënat e tyre personale.
Në këto njoftime figurojnë të dhënat personale si: Emri, mbiemri, numri amë, numri i letërnjoftimit, adresa, numri i telefonit dhe emaili.
‘Javën e kaluar mora sms porosi nga Ministria e Brendshme për shkelje në trafik, kur e hapa gjithçka ishte në rregull deri sa e pash se e-maili ishte gabim, kjo më shqetësoi sepse të gjithë të dhënat e mia personale ishin dërguar në adresë elektronike të tjetër kujt. Unë nuk e di nga e kanë nxjerrë atë e-mail, shumë mirë më kujtohet se kur e kam regjistruar veturën ua kam dhënë e-mailin tim personal, dhe për këtë kam vërtetim në e-mail”, tha një qytetar.
Raste të ngjashme u kanë ndodhur shumë qytetarëve.
“Mua më erdhi njoftimi edhe në email edhe përmes mesazhit në telefon, të dy adresat i kisha në rregull, por kam dëgjuar nga miqtë se atyre ua kanë gabuar, që mendoj se është shkelje e privatësisë sepse aty ka shumë të dhëna personale”, tha një qytetare.
Përse është e rrezikshme kjo?
Dançe Danilovska Bajdevska, drejtoreshë programi në Fondacionin Metamorfozis thotë se gabimet në njoftimet nga sistemi Qyteti i Sigurt, siç janë numrat e telefonit ose adresat e email-it të futura gabimisht, përbëjnë rrezik serioz për mbrojtjen e të dhënave personale.
Ajo thotë se dërgimi i gjobave dhe informacionit të ndjeshëm (numri amë, data e lindjes, adresa e banimit, etj) në adresat e gabuara i ekspozon qytetarët ndaj mundësisë së keqpërdorimit, duke përfshirë qasjen e paautorizuar dhe mashtrim të mundshëm.
“Kjo gjithashtu përfaqëson shkelje të besimit në institucionet që menaxhojnë sistemin. Është urgjentisht e nevojshme të përmirësohen kontrollet dhe procedurat e sigurisë për të parandaluar lëshime të tilla dhe për të siguruar mbrojtje adekuate të të dhënave të të gjithë qytetarëve”, tha Danilovska Bajdevska.
Sipas saj, gjatë periudhës së testimit, kur gjobat nuk përpunohen, por shërbejnë si paralajmërime, të dhënat personale (numri amë, adresa e banimit, data e lindjes, etj.) duhet të fshihen për të shmangur keqpërdorimin e mundshëm.
“Edhe më shqetësuese është se pamë raste kur funksionarë publikë ndanë publikisht në rrjetet sociale raportet e marra për shkeljet në komunikacion, me qëllim të tregojnë trajtim të barabartë nga sistemi për të gjithë qytetarët. Por publikimi i të dhënave personale tregon nivel të ulët të vetëdijes për mbrojtjen personale në hapësirën digjitale”, përfundoi Danilovska Bajdevska.
Paralajmërime për azhurnimin e të dhënave
Avokati Vullnet Zenki përmes një njoftimi apeloi që kushdo që e shet apo ia tjetërson veturën dikujt tjetër, duhet patjetër të insistojë që transferi i pronësisë të bëhet menjëherë dhe vetura të kalojë në emrin e blerësit.
“Për shkak të sistemit Safe City dhe radarëve të vendosur nëpër vend , të gjitha gjobat automatike (shpejtësi, parkim, kamera rruge, etj.) do të vijnë në emrin e personit në të cilin figuron vetura, pavarësisht se kush e drejton realisht. Nëse vetura ende është në emrin tuaj, ju mbani përgjegjësinë ligjore dhe financiare. Zgjidhja: Pas shitjes, kërkoni që transferi i pronësisë të kryhet menjëherë në MPB, për të shmangur çdo problem”, tha Zenki.
Heshtje në MPB
Ministria e Punëve të Brendshme nuk u përgjigj në pyetjet gazetareske të Portalb.mk se pse lejojnë shkelje të tilla që njoftimet të shkojnë në adresa të gabuara dhe nëse kanë plan për ta zgjidhur këtë.
Ankesë në Kushtetuese dhe padi kundër MPB-së
Një grup qytetarësh paraqitën padi gjithëpërfshirëse në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, duke kërkuar vlerësim të kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së të ashtuquajturit sistem “Qytet i Sigurt” i zbatuar nga Ministria e Brendshme (MPB). Paralelisht me padinë, janë ngritur kallëzime penale në Prokurorinë Themelore Publike dhe në Prokurorinë për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit kundër ministrit të Brendshëm Pançe Toshkovski dhe zyrtarëve aktualisht të panjohur.
Sipas ankuesve, sistemi i ri për sanksionimin e shkeljeve të trafikut – i cili parashikon dërgimin e urdhra.
Kamerat “Qytet i Sigurt” të instaluara në udhëkryqet e Shkupit regjistrojnë automatikisht shkeljet e trafikut duke filluar nga 1 dhjetori. Periudha provuese do të zgjasë deri në Vitin e Ri, ndërsa gjobat e para duhet të mbërrijnë më 1 janar.
Synimi është që deri në vitin 2030 të zvogëlohet dhe të përgjysmohet numri i aksidenteve në trafik.
Zbatimi i projektit “Qyteti i sigurt”, i cili në fazën e parë, përveç në Shkup, do të zbatohet edhe në Tetovë dhe Kumanovë.
Lajme nga vendi
VLEN: Të vendosur për ta çmontuar kulturën e pandëshkueshmërisë
Me rastin e Ditës Ndërkombëtare Kundër Korrupsionit, VLEN kujton se kjo nuk është një ditë formale për deklarata boshe, por një alarm i fortë për një sëmundje që ka gërryer themelet e shtetit për vite me radhë.
Korrupsioni nuk është thjesht shkelje ligjore, është tradhti ndaj qytetarëve, vjedhje e së ardhmes dhe shkatërrim i besimit publik. Ai nuk luftohet me fjalë, as me dokumente për sy e faqe. Luftohet me vendime të guximshme, me njerëz të pastër dhe me refuzim të kompromisit me të keqen, dhe këtë po e bëjmë.
Shteti nuk pastrohet me deklarata, por me karakter. Institucionet nuk ndërtohen me propagandë, por me integritet. Dhe drejtësia nuk është luks, është detyrim. VLEN është e vendosur ta çmontojë kulturën e pandëshkueshmërisë dhe të ndërtojë një shtet ku pushteti nuk është privilegj por përgjegjësi.
Në këtë betejë, indiferenca është bashkëpunim me korrupsionin. Heshtja është mbështetje për padrejtësinë. Sot nuk mjafton ta dënojmë korrupsionin, duhet ta shkulim nga rrënjët.
VLEN mbetet e palëkundur: zero tolerancë ndaj korrupsionit, zero kompromis me krimin, zero frikë nga e vërteta.
-
Lajme nga vendi1 month agoBilall Kasami : Mega projekti që po bëhet realitet investim prej 70 milionë denarëve Tetova po transformohet
-
Lajme nga vendi1 month agoUniversiteti i Tetovës shpreh ngushëllime për vdekjen e studentes Daorsa Spahija
-
Lajme nga bota2 months agoShpërthim vdekjeprurës në një fabrikë të eksplozivëve në SHBA


You must be logged in to post a comment Login