Connect with us

Lajme nga vendi

Maqedonia e Veriut shpenzon 22 euro për banor gjatë vitit, më së shumti për shëndetësi dhe arsim

Published

on

Për hulumtim dhe zhvillim në vend mesatarisht në vit shpenzohen rreth 22 euro për kokë banori. Më së shumti për kërkime në shëndetësi dhe arsim, ndërsa më pak për mbrojtje dhe energji.

Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, në vitin 2020 për hulumtim dhe zhvillim në vend janë ndarë gjithsej 2.494.023.000 denarë ose 40.553.219 euro. Prej tyre, pjesa më e madhe – 63,5 për qind janë nga sektori i arsimit të lartë, pasuar nga sektori i biznesit – 25.6 për qind, sektori shtetëror – 9.6 për qind dhe vetëm 1.1 për qind në sektorin privat jofitimprurës.

Shumica e mjeteve financiare për kërkim dhe zhvillim në sektorin e arsimit të lartë ose gjysma janë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës (MASH), ndërsa në sektorin e biznesit mbi 80 për qind janë nga fondet e veta. Mbi 98 përqind e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin privat jofitimprurës janë të ardhura nga jashtë.

Pjesa më e madhe e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin e arsimit të lartë ose gjysma janë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës (MASH), ndërsa në sektorin afarist mbi 80 për qind janë nga fondet personale. Mbi 98 për qind e e mjeteve për hulumtim dhe zhvillim në sektorin privat jofitimprurës janë me të ardhura nga jashtë.

Është interesante, megjithëse vetëm një e katërta e shpenzimeve të përgjithshme për hulumtim dhe zhvillim janë në sektorin afarist, mbi 40 për qind e kërkimit ose 410 nga gjithsej 1.017 projekte kërkimore të përfunduara dhe të papërfunduara në vitin 2020 janë bërë këtu. Për krahasim, në sektorin e arsimit të lartë janë derdhur pothuajse dy të tretat e fondeve të përgjithshme, por janë vetëm 451 projekte, ose rreth 4 për qind më shumë projekte nga sektori i biznesit.

Advertisement

Më shumë para për hulumtim në shëndetësi – mbi 40 për qind, për bujqësi – 2,5 për qind, ndërsa për mbrojtje – 0,25 për qind

Shikuar nga aspekti socio-ekonomik dhe sektori i ekzekutimit, sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, pjesa më e madhe e mjeteve ose 42 për qind shkojnë për sektorin e shëndetësisë.

Për arsimin – 24 për qind, për avancimin e përgjithshëm të njohurive – 7,1 për qind, për prodhimin industrial dhe teknologjinë – 6,9 për qind, për kulturën dhe rekreacionin, religjioni dhe median – 4,1 për qind, për bujqësinë – 2,5 për qind, për sistemet politike dhe sociale, strukturat dhe proceset – 2,49 për qind.

Për mjedisin jetësor janë shpenzuar – 2,2 për qind, për transport, telekomunikacion dhe infrastruktura të tjera – 0,5 për qind, për mbrojtje – 0,25 për qind dhe për energji – 0,23 për qind.

Sektori i biznesit ka bërë më së shumti kërkime në sektorin e shëndetësisë – mbi 70 për qind të mjeteve të përgjithshme, ndërsa të gjitha mjetet nga sektori privat jofitimprurës janë ndarë në fushën e sistemeve, strukturave dhe proceseve politike dhe sociale.

Advertisement

Sektori qeveritar pjesën më të madhe të fondeve ose mbi 55 për qind i ka dedikuar për kërkime në fushën e avancimit të përgjithshëm të njohurive. Shumica e mjeteve për sektorin e arsimit të lartë – 36,5 për qind ishin në fushën e arsimit, ndërsa 31 për qind për shëndetësinë.

Në BE mesatarisht në hulumtimin dhe zhvillim, shtetet shpenzojnë nga 229 euro për kokë banori

Sipas të dhënave të Eurostat-it, planifikimet qeveritare buxhetore për kërkim dhe zhvillim në BE në vitin 2020 arrijnë në 0.77 për qind të BPV-së ose mesatarisht 229.8 euro për kok banori.

Në vitin 2020, planifikimet më të larta kishin Luksemburgu (608 euro për kokë banori), Danimarka (519 euro për person) dhe Gjermania (446.9 euro për kokë banori). Nga ana tjetër, më pak planifikime buxhetore për kërkim dhe zhvillim kanë Rumania (20.5 euro për kokë banori), Bullgaria (20.9 euro) dhe Letonia (41.5 euro për person).

Nga vendet e tjera të rajonit për të cilat Eurostat ka të dhëna, Serbia ka shpenzuar 31 euro për frymë për kërkim dhe zhvillim në vitin 2020, ndërsa në vitin 2021, 32.9 euro, Kroacia ka shpenzuar 96.9 euro në 2020, ndërsa në 2021, 103 euro për frymë për kërkim dhe zhvillimin. Sllovenia ka shpenzuar 116 euro për banor për kërkim dhe zhvillim në vitin 2020 dhe 127 euro në vitin 2021.

Advertisement

Ndarjet e Buxhetit të Qeverisë për hulumtim dhe zhvillimin, sipas metodologjisë së Eurostatit, mbulojnë jo vetëm kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga qeveria të kryera në institucionet qeveritare, por edhe kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga qeveria në tre sektorët e tjerë kombëtarë (ndërmarrjet e biznesit, jofitimprurëse private organizimi, arsimi i lartë), si dhe jashtë vendit. Të dhënat mblidhen nga autoritetet kombëtare duke përdorur të dhëna të mbledhura nga buxhetet publike

Nuk ka të dhëna të tilla për vendin tonë, por në pyetjen e MIA-s se sa shpenzon vendi për hulumtim dhe zhvillim, nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës janë përgjigjur se shpenzimet e përgjithshme në përqindje të BPV-së në vendin tonë në vitin 2020 kanë qenë 0.38 për qind.

Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, bruto-prodhimi vendor në vitin 2020 ka qenë 655.931 milionë denarë, që do të thotë se shpenzimet e përgjithshme për hulumtim dhe zhvillim në vitin 2020 ishin 2.492 milionë denarë ose 40,4 milionë euro.

Nëse merren të dhënat e fundit nga Regjistrimi i vitit 2021 se popullsia rezidente në vend është 1.836.713 qytetarë, atëherë llogaritjet tregojnë se vendi shpenzon rreth 22 euro për kokë banori në vit për kërkime dhe zhvillim.

Në BE për hulumtim në industri dhe teknologji shpenzohen 10 për qind, në sektorin e shëndetësisë 7,8 për qind, ndërsa për kërkime në hapësirë – 5,6 për qind

Advertisement

Në vitin 2021, planifikimet e përgjithshme buxhetore të Qeverisë për kërkime dhe zhvillim në BE arrijnë në 109,350 milionë euro ose 0.75 për qind të BPV-së ose 244 euro për kokë banori, që është rritje prej 32.5 për qind krahasuar me vitin 2011 kur ka qenë 184 euro për banorë.

Planifikimet më të larta në 2021 ka në Luksemburg (689 euro për person), e përcjellë nga Danimarka (530 euro për person) dhe Gjermania (470.9 euro për person). Nga ana tjetër, vendet e BE-së me planifikimet më të ulëta buxhetore për kërkim dhe zhvillim për person janë Rumania (19 euro për person), Bullgaria (24.1 euro për person), Letonia (44.6 euro për person) dhe Hungaria (59, 8 euro për person).

Të ndara sipas sektorëve, pjesa më e madhe e planifikimeve buxhetore ose mbi gjysma në vitin 2021 në BE janë për avancimin e përgjithshëm të njohurive, nga të cilat 35.9 për qind janë për kërkimin dhe zhvillimin e financuar nga fondet e përgjithshme universitare dhe 17 për qind për avancimin e përgjithshëm të njohurive të financuara nga burime të tjera përveç fondeve universitare.

Vetëm 10.1 për qind e ndarjeve buxhetore për hulumtim dhe zhvillim janë në fushën e prodhimit industrial dhe teknologjisë, 7.8 për qind në sektorin e shëndetësisë dhe 5.6 për qind për kërkim në hapësirë.

Për hulumtim dhe zhvillim në fushën e energjisë janë rreth 4.7 për qind e mjeteve buxhetore të planifikuara për kërkim dhe shkencë në BE, pastaj 3.8 për qind janë në fushën e mbrojtjes, 3.2 për qind për transport dhe telekomunikacion, 3 për qind për bujqësi, 2.6 për qind për mjedisin, 1,9 për qind për sistemet dhe proceset politike dhe sociologjike, 1,8 për qind për kërkimin në vend, 1.5 për qind për arsimin dhe 1.2 për qind për kulturën, rekreacionin, religjion dhe mediat masive.

Advertisement
Advertisement
1 Comment

You must be logged in to post a comment Login

Leave a Reply

Lajme nga vendi

Gjobë prej 280 mijë euro për dhjetë kompani sigurimesh, rritën çmimin e polisave për automjetet

Published

on

Komisioni për Mbrojtjen e Konkurrencës ka gjobitur dhjetë kompani sigurimesh me një gjobë totale prej 276.000 eurosh. Ata kanë bashkëpunuar mes vete dhe vitin e kaluar kanë rritur çmimin e regjistrimit të automjeteve, përmes rritjes së çmimit të polisës së sigurimit të detyrueshëm për automjetet. Kjo është polisa e detyrueshme që çdo pronar automjeti duhet ta paguajë gjatë regjistrimit.

“Në procedurë është konstatuar se kompanitë e sigurimeve gjatë periudhës 01.03.2024 – 07.05.2024, kanë shkëmbyer informacione të ndjeshme, kanë koordinuar aktivitetet dhe në një kohë jashtëzakonisht të shkurtër kanë marrë vendime identike ose të harmonizuara për rritjen e pjesës së premiumit për kryerjen e aktivitetit – e ashtuquajtura shtesë administrative”, thonë nga Komisioni.

Sipas Komisionit, dhjetë kompanitë e sigurimeve kanë kryer formën më të rëndë të shkeljes së Ligjit për Mbrojtjen e Konkurrencës.
“Kjo lloj sjellje përbën kufizim të konkurrencës “qëllimisht”, pra formën më të rëndë të shkeljes sipas nenit 7 të Ligjit për Mbrojtjen e Konkurrencës. Shkëmbimi i informacioneve dhe marrja e vendimeve të përbashkëta për çmimet zëvendëson politikën e pavarur të biznesit me veprim të koordinuar kolektiv në treg, gjë që është rreptësisht e ndaluar”, thonë nga Komisioni.

Më parë, Komisioni ka konstatuar kartel edhe tek marketet. Për bashkim kartelist dhe marrëveshje çmimesh, katër zinxhirë të mëdhenj marketesh janë gjobitur me nga 50.000 euro secili, si dhe Lidhja e Odave Ekonomike me 18.000 euro. Të dy procedurat, si për marketet ashtu edhe për kompanitë e sigurimeve, Komisioni i ka nisur këtë pranverë.

Continue Reading

Lajme nga vendi

Kongresmeni amerikan: Shqiptarët presin deri në 15 vite për një vendim, të rishqyrtohet nëse Reforma në Drejtësi po funksionon

Published

on

 Kryetari i Nënkomitetit të Punëve të Jashtme për Evropën në Dhomën e Përfaqësuesve, Keith Self mbajti dje në mbrëmje një fjalim hapës gjatë një seance dëgjimore të nënkomitetit të titulluar “Pika Kritike: Rruga Drejt Stabilitetit në Ballkanin Perëndimor”.

“Qëllimi i kësaj seance dëgjimore është promovimi i stabilitetit në Ballkan. Shpresoj që ndoshta anëtarët nga të dyja anët e rreshtit të mund të bien dakord për qëllimin e përbashkët të shërbimit ndaj interesave të SHBA-së, ndërsa kërkojmë të promovojmë ekuilibrin në këtë rajon, prosperitetin për qytetarët e tij dhe parandalimin e konflikteve të ardhshme. Duke përjashtuar agresionin rus kundër Ukrainës, Ballkani Perëndimor mbetet rajoni më i paqëndrueshëm në Evropë”, tha sot kryetari i Nënkomitetit të Punëve të Jashtme për Evropën në Dhomën e Përfaqësuesve, Keith Self.

“Edhe pse konflikti i hapur është qetësuar që nga shpërbërja e Jugosllavisë në vitet 1990, pas shumë shekujsh ndarjesh etnike, ndryshimesh kufijsh dhe mosbesimi politik vazhdojnë ta ndjekin këtë fqinjë – ndërsa kriza të ndryshme politike kërcënojnë rendin post-jugosllav”, tha ai.

“Si shembull, marrëdhënia e pazgjidhur e Serbisë me Kosovën është një nga nxitësit kryesorë të paqëndrueshmërisë rajonale që ka krijuar një vijë strategjike përçarjeje që i mundëson Rusisë të minojë aftësinë e BE-së dhe NATO-s për të fuqizuar vendet e Ballkanit”, shtoi Self.

“Marrëveshja e OHRIT e vitit 2023 midis Serbisë dhe Kosovës, që synonte të ulte tensionet e menjëhershme dhe të rifillonte marrëveshjet e kaluara, ka ngecur. Kriza zgjedhore në Kosovë e ka përkeqësuar këtë situatë si rezultat i dështimit të republikës për të formuar një qeveri pas zgjedhjeve të 25 shkurtit, duke shkaktuar përgatitjen aktuale të Kosovës për zgjedhje të tjera të parakohshme më 28 dhjetor. Pas zgjedhjeve, nëse Kosova formon një qeveri, shpresoj sinqerisht që Serbia më në fund ta njohë sovranitetin e Kosovës”, theksoi ai.

Advertisement

“Situata që po përkeqësohet me shpejtësi në Bosnjë-Hercegovinë ka çuar në një rritje eksponenciale të përdorimit të fuqive të obligacioneve ligjërisht të dyshimta nga përfaqësuesi i lartë”, tha ai.

“Ky autoritet i pakontrolluar, i cili i mundëson përfaqësuesit të lartë të miratojë ose të imponojë legjislacion dhe të shkarkojë zyrtarët nga detyra, ishte “i pezulluar” nga viti 2014 deri në vitin 2021, por vitet e fundit përdorimi i tyre është rritur ndjeshëm”, tha Self.

“Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë mbështetur prej kohësh përpjekjet për të ndërtuar një gjyqësor të pavarur dhe të jashtëzakonshëm në Shqipëri”, theksoi ai.

“Megjithatë, pas 10 vitesh zbatimi, është e përshtatshme të rishqyrtohet nëse reforma në drejtësi po funksionon siç është menduar dhe po ofron drejtësi të paanshme për popullin shqiptar”, shtoi Self.

“Duhet të jetë shqetësuese për të gjithë, fakti që numri i çështjeve të prapambetura në nivel kombëtar është zgjeruar nga afërsisht 16,000 çështje në fillim të reformës në rreth 200,000 sot, duke i lënë qytetarët të presin 8 deri në 15 vjet për të marrë një vendim përfundimtar. Vonesa të tilla dëmtojnë shtetin e së drejtës, besimin publik dhe procesin e rregullt ligjor.

Advertisement

“Jeta e përditshme në Ballkanin Perëndimor karakterizohet nga një popullsi në rënie dhe në plakje. Ashtu si shumë pjesë të tjera të Evropës, ka një eksod të atyre që janë të kualifikuar dhe të arsimuar. Emigracioni i paligjshëm është i përhapur, papunësia dhe shkalla e varfërisë po rriten në mënyrë dramatike. Këta faktorë po ndikojnë negativisht në sundimin e ligjit, duke nxitur krimin e organizuar, pastrimin e parave dhe korrupsionin”, theksoi ai.

“Ndoshta sfida më e vazhdueshme dhe urgjente vazhdon të jetë përçarjet etno-fetare të rajonit në Bosnjë-Hercegovinë. Disa vëzhgues besojnë se sistemi politik i marrëveshjes së paqes së Dejtonit po përkeqëson përçarjet etnike, në krahasim me rolin e tyre të synuar për të mbushur hendekun”, tha ai.

“Nga ana tjetër, Kosova fqinje ka vendosur mbrojtje specifike për pakicat që tejkalojnë ato të homologëve të saj të BE-së. Kosova i frikësohet ndikimit serb në shoqatën e komunave me shumicë serbe, të ashtuquajturën ASM, dhe nuk i ka zbatuar plotësisht politikat e ASM. Vetëm përtej kufirit në Serbinë jugore, raportet e përhapura të pasivizimit të luginës së Preshevës janë të dokumentuara mirë nga burime të shumta, duke pretenduar se po bëhet një përpjekje e përbashkët për të hequr qafe luginën e shqiptarëve etnikë”, tha Self.

“Në të vërtetë, kundërshtarët e Amerikës po shfrytëzojnë në mënyrë aktive dobësitë si pasivizimi, ndërsa angazhohen në luftën hibride, duke rritur paqëndrueshmërinë e rajonit”, shtoi ai.

“Partia Komuniste Kineze ka ushtruar ndikimin e saj duke kryer manovra ushtarake dhe duke dërguar armë në Serbi. Përveç kësaj, Partia Komuniste Kineze vazhdon të arrijë marrëveshje ekonomike në të gjithë rajonin – si pjesë e një përpjekjeje specifike për të kultivuar organin e saj keqdashës dhe për të shfrytëzuar korrupsionin në Ballkanin Perëndimor”, tha ai.

Advertisement

“Aktorët kibernetikë shtetërorë iranianë të njohur si drejtësia e atdheut kanë nisur vazhdimisht sulme kibernetike ndaj Shqipërisë për strehimin e disidentëve të regjimit. Në fakt, një sulm, verën e kaluar paralizoi përkohësisht shërbimet komunale të kryeqytetit të Shqipërisë, Tiranës. Dua gjithashtu, një moment të shkurtër, për të uruar popullin e Shqipërisë për Ditën e Pavarësisë dhe për të rikonfirmuar partneritetin tonë të fortë, të ankoruar në vlerat e përbashkëta dhe aleancën tonë në NATO”, tha Self.

“Rusia po ndikon gjithashtu në tensionet në rritje përmes Republikës Serbe të Bosnjë-Hercegovinës dhe Serbisë. Milorad Dodik, i cili është i ndaluar të kandidojë për poste publike të RS, vazhdon të përdorë kapitalin e tij politik – për të kontrolluar entitetin serb të Bosnjë-Hercegovinën dhe për të luajtur me taktikat e rënda të Rusisë, si kërcënimi i shkëputjes nga Bosnjë-Hercegovina”, shtoi ai.

“Ndërsa Serbia, pavarësisht se furnizon në mënyrë indirekte armë për Ukrainën, dhe ka gjithashtu lidhje mbrojtëse me Rusinë dhe promovon propagandën ruse dhe kineze, thuhet se ka pritur operativë rusë që stërvitnin grupe paraushtarake në Serbinë lindore për të prishur zgjedhjet e Moldavisë në vitet 2024 dhe 2025″, theksoi Self.

Megjithëse shpjegohet pjesërisht nga lidhjet e perceptuara kulturore, përafrimi i Serbisë me Rusinë nuk mund të ndahet nga varësia e saj energjitike, me shumicën e gazit të furnizuar nga Rusia”, tha ai.

“Çdo përpjekje për të frenuar ndikimin politik të Moskës duhet të adresojë varësinë e Serbisë nga “Nist” dhe “Gazprom”. Në rast të konfliktit të ripërtërirë, aleatët e NATO-s, Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, do të ishin drejtpërdrejt në shënjestër, duke shkaktuar potencialisht autoritetin e Artikullit V”, tha ai.

Advertisement

“Përmes përpjekjeve të sinkronizuara të mbrojtjes, vendet e NATO-s në Ballkan duhet të punojnë së bashku për të ndërtuar pengesa ushtarake dhe politike. Kosova do të ishte veçanërisht e ekspozuar pa anëtarësimin në NATO, e bllokuar nga refuzimi i Spanjës, Greqisë, Rumanisë dhe Sllovakisë për të njohur Pavarësinë e saj”, tha Self.

“Pavarësisht këtyre sfidave, mbeten mundësi për të përmirësuar stabilitetin, paqen dhe prosperitetin në Ballkanin Lindor dhe Perëndimor. Tetë nga 25 vitet e mia në ushtrinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës i kalova duke shërbyer në Evropë. Pesë nga ato vite në selinë strategjike të NATO-s dhe komandën SHBA-Evropë. Gjatë asaj kohe, isha i përfshirë ngushtë në operacionin e forcës aleate të NATO-s në vitin 1999. Kam përvojë të drejtpërdrejtë në ndihmën për të siguruar paqen dhe stabilitetin në këtë rajon të rëndësishëm. Megjithatë, të gjitha ato vite më vonë, Ballkani Perëndimor mbetet një “fuçi baruti”, tha ai.

“Pa një ndryshim në strategji, lidershipi amerikan duhet të ketë një ndikim të rëndësishëm në ruajtjen e stabilitetit dhe parandalimin e konfliktit të ripërtërirë që do të ndikonte negativisht në ekuilibrin e pushtetit në Evropë”, theksoi kongresmeni amerikan.

“E përgëzoj administratën Trump për riangazhimin e këtij rajoni shpesh të anashkaluar. Ky nënkomision tani ka mundësinë të ofrojë mbikëqyrje kuptimplote dhe të shqyrtojë se si Kongresi mund të ndihmojë në promovimin e stabilitetit, paqes dhe prosperitetit të qëndrueshëm në Ballkanin Perëndimor”, perfundoi Self.

Advertisement
Continue Reading

Lajme nga vendi

Limani me mesazh për punëtorët: Punoni të qetë, vendimet e përhershme do të sigurohen

Published

on

 Ministri Fatmir Limani ka dërguar një mesazh qetësues për punëtorët e administratës dhe të gjithë të punësuarit në institucionet publike, duke theksuar se pozitat e tyre janë të sigurta dhe se Qeveria do të vazhdojë të garantojë stabilitet dhe vendimmarrje të përhershme për ta, informon POPULLI.mk

“Punëtorë, kudo që jeni të sistemuar, punoni, flini dhe zhvilloni jetën tuaj të qetë, sepse ashtu si sigurova vendet tuaja, ashtu do t’ju garantoj edhe vendime të përhershme”, ka deklaruar Limani.

Kjo deklaratë vjen në një periudhë kur shumë të punësuar shprehin shqetësime për të ardhmen e tyre profesionale, si pasojë e ndryshimeve të fundit kadrovike dhe proceseve reformuese në administratë. Ministri Limani theksoi se qëllimi i tij mbetet mbrojtja e të drejtave të punëtorëve dhe krijimi i një klime të qëndrueshme pune.

Ai siguroi se çdo vendim që do të merret në të ardhmen do të ketë për bazë stabilitetin social dhe sigurinë e punëtorëve.

Continue Reading

Më të lexuarat